Cant XXII

Remonter

   
 

 

  LOU CHAPLE

Pèr En Aguste BARLATlER.

 

    Alor, l’avisa Ulisse, quitant si peio, e tenènt i man l’Arc e la badoco pleno de flècho, sautè dóu large lindau espandiguè li flècho soudo davans si pèd, e diguè i Calignaire :

   — Veici qu’aquelo provo es facho. Aro mirarai un le que ges d’ome ague encaro touca. Apouloun me dounc la glòri de l’ategne !

   Ansin parlè, e mirè la flècho amaro sus Antinòu. Aquest anavo auboura di dos man uno bello coupo d’or à dos maniho pèr bèure lou vin, e la mort n’èro pas dins sa ment. Quau aurié pouscu pensa, d’efèt, qu’un ome soulet, emai fuguèsse fort, au mitan di taulejaire noumbrous ausarié ié manda lou mau-destin e la negro mort ? Mai Ulisse lou trauquè de sa flècho à la gorjo e la pouncho trepassè lou còu fléugne. S’afardoulè de revès coupo s’escapè de si man morto ; e ‘n jit de sang iè sourtiguè di narro, e di pèd butè la taulo, e li mèisse roudelèron à bóudre pèr sòu, e lou pan e la car roustido fuguèron councha.

  Alor li Calignaire ferniguèron dins la salo quand veguèron l’ome toumba. E s’aubourant de si sèti en bourroulo, regardavon de tóuti li caire sus li paret bèn bastido cercant d’aganta de blouquié e de pico ; e cridèron à-n-Ulisse de paraulo enrabiado :

   — Estrangié, mandes traitamen ti flècho contro lis ome ! Assajaras pas d’autro provo, car veici que toun mau-destin se vai acaba. Vènes de tua lou mai flame di jouvènt d’Itaco: lis autour te manjaran eici.

   Ansin parlavon, cresènt que l’avié tua sènso lou faire esprès, e li dessena devinavon pas que lou Barban de la mort èro sus si tèsto. Li regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse ié diguè:

   — Chinaio ! Cresias que tournariéu jamai dins moun oustau dóu païs di Trouian. E devourissias moun bèn ; pèr vioulènci couchavias emé mi servicialo ; e, ièu vivènt, cercavias ma femo : car avès cregnènço ni di Diéu que repairon dins lou large Cèu, ni dóu vitupèri dis ome à veni! Aro lou Barban de la mort vai vous prene tóuti !

   Ansin parlè, e l’esfrai li sesiguè ; e cadun regardavo de tóuti li caire, cercant de mounte pourrié escapa lou negre mau-destin. Soulet Eurimaque ié respoundeguè :

    — S’es vertadié que fugues Ulisse d’Itaco, revengu eici, as bèn parla en disènt que li Grè an fa de causo desountado dins toun palais e sus toun bèn. Mai veici que jais aquéu qu’es l’encauso de tout. Es Antinòu : es pas que vouguèsse li noço; mai avié d’àutri plan que l’Enfant dóu Tèms i’a pas leissa coumpli : vouliè regna sus lou pople d’Itaco, e engivanavo d’embousc pèr tua toun fiéu. Aro que pèr justiço es tua, agues pieta de ti counteirau. Lèu t’ameisaren davans lou pople. Te pagaren ço que t’avèn manja e begu dins toun palais. Cadun de nautre t’adurrara vint biòu, e d’aram emé d’or jusquo que toun amo siegue countènto. Car avans d’acò, toun iro es justo.

   En lou regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse ié diguè :

   — Eurimaque, meme m’aduguessias tóuti vòsti bèn peirenau e tout ço qu’avès aro, mi man se gardarien pas dóu chaple que noun ague puni l’arrougantige de tóuti li Calignaire. Chausissès de lucha o de fugi se poudès, lou mau-destin emai la mort. Mai crese que degun de vautre escapara sa necrouso astrado.

   Ansin parlè, e si geinoui de tóuti fuguèron ablasiga. E Eurimaque parlant enca ‘n cop, ié diguè :

   — Mis ami, aquel ome retendra pas si man fatalo, aro qu’a pres l’arc lusènt e la badoco, e tirara si flècho dóu lindau, jusquo tant que nous ague tóuti tua. Adounc ensouvenennous de nous batre; desfourrelas li glàsi, metès-vous à la sousto di flècho soudo darrié li taulo. Pièi tóuti rounsen-nous sus d’éu, couchen-lou foro dóu lindau e di porto ; anaren pèr la vilo, eigrejant un grand brut. E lèu aquel ome aura tira sa darriero flècho.

  Aguènt parle ‘nsin, desfourrelè soun glàsi pounchu à dous tai e se rounsè sus Ulisse, en bramant à faire esfrai ; mai lou divin, mai lèst, mandè ‘no flècho que ié trepanè lou piés proche lou mamèu, e lou dard s’aploumbè dins lou fege. E lou glàsi toumbè de sa man au sòu, e virè contro uno taulo, bandissènt li mèisse emè li coupo pleno ; se revessè en se toursant e gouissant, e venguè turta dóu front contro terro, poussant de si dous pèd lou fautuei. E la sournuro empliguè sis iue.

   Alor Anfinome, se rounsè sus lou generous Ulisse, aguènt desfourrela soun glàsi, pèr lou leva de davans li porto ; mai Telemaque fuguè mai lèst en lou picant dins l’esquino, entre lis espalo, e la pico d’aram ié trepanè lou pitre. E lou Calignaire s’afardoulè emé brut e turtè la terro de soun front. E Telemaque tournè lèu, aguènt leissa sa longo pico dins lou cor d’Anfinome, car avié pòu qu’un Grè l’agantèsse quand vendrié proche, e lou suquèsse de l’espaso sus sa tèsto clino.

   E ‘n courrènt, revenguè lèu proche soun paire escari, e ié diguè aquéli paraulo aludo :

   — Moun paire, vous vau adurre un blouquié emé dos lanço e un cabasset d’aram pèr vòsti tempe. Iéu m’armarai tambèn, emé lou pourcatié e lou bouvatié, car vau miés s’arma.

   E l’avisa Ulisse ié respoundeguè :

   — Aduse-lèi en courrènt ; tant qu’aurai de flècho pèr lucha, m’aliuncharan pas di porto, emai fugue soulet. 

    Ansin mutè, e Telemaque óubeïgué à soun paire escari ; se despachè de mounta dins la chambro d’aut mounte èron lis armo famouso e prenguè quatre blouquié, vue lanço e quatre cabasset d’aram à grosso creniero de chivau; revenguè en li pourtant, e jougneguè lèu soun paire. Éu lou proumié s’atapè d’aram, e li dous servidou s’estènt tambèn tapa de bèllis armo, se meteguèron entour de l’avisa Ulisse. E tant qu’aquéu aguè de flècho, n’en trafourè li Calignaire, que toumbavon à mouloun dins la salo. Mai quand li flècho defautèron au Mèstre, quitè soun arc contro li paret trelusènto de la salo bèn bastido, meteguè sus sis espalo un blouquié de quatre pèu d’espés, pausè sus sa tèsto un cabasset à grosso creniero de chivau, que la crèsto boulegavo terriblo ; pièi prenguè dos lanço soulido d’aram.

   Dins la muraio bèn bastido i’avié ‘no porto à escalié ; e au bout dóu lindau de la salo ero un passage sus la carriero, barra pèr de porto bèn jountado. Ulisse faguè teni lou brave pourcatié proche d’aquelo porto, pèr la garda, car i’avié qu’aquelo sourtido.

   Alor Agelau digué i Calignaire :

   — Ami, quaucun pourrié-ti pas mounta à-n-aquelo porto pèr parla au pople e que se faguèsse un grand brut ? Aquel ome aurié lèu manda sa darriero flècho.

   E lou cabraire Melànti ié diguè :

   — Acò se pòu pas, divin Agelau. L’intrado sus la carriero es estrecho e mal-eisado : un ome soulet que sarié soulide, nous arrestarié tóuti. Mai vous vau adurre d’armo de la chambro d’aut: car es aqui, e noun autro part que lis an messo Ulisse emé soun ilustre fiéu.

   Aguènt parla ‘nsin, lou cabraire mountè dins la chambro d’aut d’Ulisse, emé l’escalo de la salo. Aqui prenguè douge blouquié, douge pico em’ autant de cabasset d’aram à gròssi creniero ; e se despachant de lis adurre li dounè i Calignaire. E quand Ulisse li veguè s’arma e brandi de lòngui pico dins si man, si geinoui e soun cor fuguèron ablasiga, e sentiguè qu’aurié d’obro. E diguè à Telemaque aquéli paraulo aludo :

   — Telemaque, uno di femo de l’oustau o Melànti eigrejon uno malo batèsto.

 E lou prudènt Telemaque respoun-deguè :

   — Moun paire, es iéu qu’ai fauta, e pas un autre n’es l’encauso ; ai leissa duberto la porto tosto de la chambro d’aut, e soun agachaire d’éli es esta mai avisa que iéu. Vai, brave Eumiéu, barro la porto de la chambro d’aut, e vejo s’es uno femo qu’a fa lou mau, o s’es Melànti, coume crese.

   E coume se resounavon ansin, lou cabraire Melànti tournè mai à la chambro pèr ié cerca d’armo, e lou brave Pourcatié lou veguè. Tant-lèu s’aflatant d’Ulisse ié diguè : 

   — Noble Enfant de Laerto, endùstri Ulisse, aquéu marrias qu’avian en doute remounto daut. Digo-me bèn : se siéu lou mai fort fau-ti que lou tugue ? vo bèn te l’adurrai pèr que pague tóuti lis óutrage qu’a fa dins toun oustau ?

   E l’avisa Ulisse ie venguè :

  — Telemaque emai iéu tendren segur li Calignaire arrougant, mau-grat que fugon aferouna. Vautre, estacasié li pèd e li man; jitas-lou dins la chambro, e avans de barra li porto darrié vautre encadenas-lou, tirassas-lou e penjas-lou i calaman, pèr que visque longtèms e soufrigue de mau crudèu.

   Ansin parlè ; l’ausiguèron e i’óubeïguèron. Mountèron lèu-lèu à la chambro d’aut sènso se faire vèire de Melànti que i’èro rintra e cercavo d’armo dins lou founs. S’aplantèron di dous caire dóu lindau e quand lou cabraire revenguè, un bèu cabasset dins uno man, e dins l’autro un large e vièi blouquié, póussous, que lou valènt Laerto pourtavo dins soun jouine tèms : jasié aqui, e li courduro di courrejo n’èron desfacho. Alor li dous ome l’arrapèron e lou tirassèron dins la chambro pèr li péu, l’aguènt jita au sòu espavourdi e doulènt ; i’aguènt tra li pèd e li man à rèire, l’estaquèron emé de cadeno de part à part, coume avié di Ulisse. Pièi i’estaquèron un cau souple e lou tirassèron vers l’auto coulouno penjèron au calaman. Alor lou pourcatié Eumiéu ié diguè pèr l’escarni :

   — Aro, Melànti, viharas touto la niue, coucha dins aquéu lié moufle, coume te counvèn ; e t’escapara pas la Matiniero quand salira sus soun trone d’or dóu flume Oucean, ai l’ouro qu’aduses ti cabro au palais, pèr lou festin di Calignaire.

   E lou leissèron, sarra dins de marrìdi cadeno ; pièi s’armèron, e barrèron li porto lusènto, e davalèron vers l’avisa e prudènt Ulisse. Éron quatre sus lou lindau, e dins la salo èron noumbrous e fort. Mai Minervo, fiho de Jupitèr, s’aflatè d’éli, emé lou cors e la voues de Mentor. E Ulisse se gaudissié de la vèire, e ié diguè :

   — Mentor, aliuncho de nautre lou mau, e remèmbro-te de toun coumpan escari que t’a toujour fa de bèn, e que sias dóu meme age.

   Ansin parlè, pensant que fuguèsse Minervo, sousteiris di pople. Li Calignaire, de l’autre las, menaçavon dins la salo. E Agelau, Enfant de Damastour, menacè lou premié :

   — Mentor, vous leissès pas gagna pèr Ulisse, de lucha contro li Calignaire e de l’ajuda. Noste voulé se coumplira quouro auren tua lou paire emé l’enfant. E sarés tua em’ éli, se pensas de lis ajuda, e lou pagarés de la tèsto. Quand auren esterni vòsti forço emé l’aram, mesclaren vòsti bèn em’ aquéli d’Ulisse, e leissaren viéure dins voste oustau ni vòsti fiéu, ni vòsti fiho, ni vosto digno mouié !

   Ansin parlè, e Minervo n’en fuguè que mai amalido ; aquissè Ulisse emé de paraulo enmaliciado :

   — Ulisse, as plus ni la voio ni lou courage qu’aviés quand te bateguères nòu-v-an vers li Trouian, pèr Eleno di bras blanc, fiho d’un Diéu. As sagata dins li duro bataio de guerrejaire en fube, e pèr toun counsèu fuguè presso la vilo à làrgi carriero de Priam. Perqué aro que siés tourna dins toun palais, au mitan di ti bèn, as regrèt d’èstre valènt contro li Calignaire ? Anen, ami ! Tèn-te proche de iéu ; regardo-me lucha, e vejo se contro tis enemi Mentor, l’Enfant d’Aucime, s’ensouvèn dóu bèn que i’as fa !

   Ansin parlè, mai ié dounè pa ‘ncaro la vitòri, voulènt prouva la forço e lou courage d’Ulisse e de soun fiéu preclar. E se venguè pausa sus lou frest de la salo trelusènto retrasènt à-n-uno dindouleto.

   Mai Agelau, Eurinome, Anfimedoun, Demoptouleme, Peisandre, e lou valènt Poulibe aquissavon li Calignaire. Pèr la forço èron li meiour d’aquéli que vivien encaro, e que se batien pèr sa vido, car l’Arc emé li flècho avien gibla lis autre. Agelau ié diguè : 

  — Mis ami, aquel ome vai reteni si man esglaiouso. Deja Mentor qu’èro vengu emé de vàni marjassado s’es evana li leissant soulet sus lou lindau. Ansin mandas tóutis ensèn vòsti lòngui pico ! Anen ! Mandan n’en sièis d’abord. Se Jupitèr nous douno de pica Ulisse e nous fai aquelo glòri, se soucitaren gaire dis autre, uno fes aquest toumba.

 Ansin parlè ; e tóuti mandèron sa pico emé vanc, coume avié di. Mai Minervo li redenguè vano : l’uno anè pica sus lou lindau, l’autro sus la porto tosto e l’autro a la paret. Quand aguèron escapa li lanço di Calignaire, lou paciènt e divin Ulisse diguè à si coumpan :

    — Ami, aro vèn à iéu em’ à vautre. Mandan nòsti pico dins lou mouloun di Calignaire que volon coumpli li mau qu’an fa en nous tuant.

   Ansin parlè, e tóuti mandèron sa lanço pounchudo, Ulisse contro Demoptouleme, Telemaque contro Euriado, lou Pourcatié contro Elate e lou Bouvatié contro Peisandre, e tóuti quatre toumbèron de mourre-bourdoun e li Calignaire se venguèron amaga dins lou founs de la salo, e li vincèire se rounsèron avans, e derrabèron li pico di cadabre.

   Alor li Calignaire mandèron mai si lòngui pico emé de vanc; mai Minervo li rendeguè vano : l’uno venguè pica sus lou lindau, l’autro sus la porto tosto, L’autro sus la paret. Anfimedoun aflourè la man de Telemaque e la pouncho d’aram l’escaragnè la pèu. Ctesippe agantè l’espalo d’Eumiéu en dessus lou blouquié, mai la longo lanço lou despassè e toumbè au sòu. Alor entour dóu prudènt e avisa Ulisse, mandèron mai si pico pounchudo sus lou mouloun di Calignaire ; e lou destrùssi de castelar, Ulisse, trauquè Euridame ; Telemaque aguè Eurimedoun; lou Pourcatié, Poulibe; e lou Bouvatié trepanè Ctesippe dins lou pitre e iè diguè, fièr d’éu :

   — Enfant de Pouliterso, mau-parlant, parlaras plus arrougant e mau-sage e leissaras la paraulo i Diéu, car soun bèn mai pouderous. Vaqui la pago d’oste d’Ulisse, quand traulavo dins l’oustau coume un paure.

   E lou gardian di biòu à pèd plegatiéu parlè ‘nsin ; de sa longo lanço Ulisse trauquè Agelau e Telemaque feriguè dins lou vèntre Leioucrite, Enfant d’Evenour. L’aram lou trepanè, e toumbant de mourre-bourdoun turtè la terro emé soun front.

  Alor Minervo, Destrùssi d’ome, esbrandè soun Egido au frèst de la salo, e li Calignaire n’en fuguèron espavourdi, e s’escapèron dins la salo coume uno manado de biòu, au printèms, quand li jour soun long, quand la mousco que tavenejo li poun. Ansin quand li ratié arpian e becu, davala di mountagno, coursejon lis aucèu espauri que s’estravion de la plano dins li nivo e li massacron sènso que poscon defugi, e lis ome se n’en gaudisson; ansin Ulisse e si coumpan se rounsavon dins la salo sus li Calignaire e li sucavon de tout caire. E ‘n orre brut degouisse e de cop s’aubouravo e lou sang regoulavo sus tout lou sòu.

   Alor Leiodo se lancè e embrassant li geinoui d’Ulisse, lou preguè ‘mé de paraulo aludo :

 — Te suplique, Ulisse ! Escouto, agues pieta de iéu ! Te lou jure: jamai dins toun oustau ai di vo fa quauque outrage i femo dins l’oustau ; mai arrestave li Calignaire que voulien faire lou mau. M’escoutavon pas e se retenien pas : e pèr soun foulige an subi un dur mau-destin. Mai iéu, Sacrificadou, qu’ai rèn fa, mourirai. Ansin l’aura pas de gràci pèr aquèli que fan lou bèn.

   E lou regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse ié venguè :

   — Se siés esta soun Sacrificadou, coume dises, deves avé souvènt souveta que lou jour de ma douço revengudo fuguèsse liuen ? As souveta ma caro mouié e desira de n’avé d’enfant. Ansin escaparas pas l’aulo mort.

   Aguent parla ‘nsin, prenguè au sòu lou glàsi qu’Agelau mort avié leissa toumba, e suquè Leiodo au mitan dóu còu ; e coume aquest parlavo encaro, sa tèsto roudelè dins la póusso.

   E lou Chantre Fèmi, Enfant de Tèrpi, escapè lou negre mau-destin, car cantavo luerdre au mitan di Calignaire.

   Se tenié dre, proche de la porto, sa quitarro zounganto dins li man ; e balançavo dins soun èime se sourtirié de la salo pèr s’asseta dins la court, proche l’autar de Jupitèr, aqui mounte Laerto e Ulisse avien brula forço garro de biòu ; vo bèn se pregarié Ulisse en embrassant si geinoui. E ié pareiguè lou meiour d’embrassa li geinoui de l’Enfant de Laerto. Ansin quitè au sòu sa quitarro boumbudo, entre lou cratère e lou fautuei clavela d’argent, e se lançant vers Ulisse, prenguè si geinoui e lou preguè em’ aquéli paraulo aludo :

   — Te suplique, Ulisse ! Escouto e agues pieta de iéu ! Un grand regrèt te prendrié pièi, se tuaves un Chantre que canto li Diéu emai lis ome. Me siéu aprés ièu, e un Dièu a mes tóuti li cant dins ma ment. Te vole canta tu peréu, coume un Diéu; ansin me sagates pas. Telemaque te dira qu’es ni de moun sicap ni pèr besoun que siéu vengu dins aquel oustau pèr ié canta après li festin di Calignaire. Éron noumbrous e mai poutènt, e m’en adu de forço.

   Ansin parlè, e Telemaque l’enten-diguè, e tant-lèu s’aflatant de soun paire, ié diguè :

   — Arrestas : fau pas tua un innoucènt. Escaparen tambèn lou precoun Medoun, qu’enfant prenguè siuen de iéu dins l’oustau, se pamens Filòitie l’a pas tua, o lou Pourcatié, o se t’a pas rescountra quouro te rounsaves dins la salo.

   Ansin parlè, e lou prudènt Medoun l’ausiguè. Espauri e defugissènt lou negre maudestin, s’èro escoundu souto un fautuei e s’èro amaluga souto la pèu d’un biòu escoutela de fres. Subran s’aubourè, e jitant la pèu de biòu, se lancè vers Telemaque, embrassè si geinoui e lou preguè en paraulo aludo : 

  — Ami, sièu encaro eici. Arrèsto ! Digo à toun paire qu’aclape pas moun flaquige emé sa torço e l’aram pounchu, estènt encaro amali contro li Calignaire qu’an abena si richesso dins soun oustau e que t’an mespresa coume de daru qu’èron.

   E l’avisa Ulisse ié respoundeguè en sourrisènt :

   — Courage ! D’abord que Telemaque t’a sauva, pèr fin que saches dins toun amo e que digues is autre que vau miés faire lou bèn que noun pas lou mau. Mai sourtès tóuti dous de la salo e assetas-vous dins la court, liuen dóu chaple, tu emé lou Chantre preclar, dóu tèms qu’acabarai moun degu.

   Ansin parlè, e tóuti dous sourtiguèron de la salo e s’assetèron proche de l’Autar dóu grand Jupitèr, regardant de tóuti li caire e esperant un nouvèu chaple.

 Alor Ulisse agachè touto la salo, pèr vèire se quaucun di Calignaire vivié encaro e s’èro escapa dóu negre mau-destin. Mai li veguè tóuti esterni dins lou sang e la póusso, coume de pèis que li pescadou an tira dins soun arèt vers uno calanco de la mar grumouso. Tóuti soun espandi sus la sablo badant vers l’aigo de mar, e lou soulèu esbléugissènt ié derrabo l’amo. Ansin li Calignaire èron espandi lis un sus lis autre.

   E l’avisa Ulisse diguè à Telemaque :

   — Telemaque, despacho-te ; sono la beilesso Euriclèio, que ié digue ço qu’ai dins l’amo.

Ansin parlè, e Telemaque óubeïguè à soun paire escari, e aguènt dubert la porto, sounè la beleisso Euriclèio :

   — Vène eici, vièio, tu que survihes li servicialo dins noste palais ; moun paire te sono pèr te dire quicon.

    Ansin parlè e si paraulo fuguèron pas de-bado. Euriclèio durbiguè li porto de l’oustau e se despachè de segui Telemaque que marchavo proumié. Atrouvè Ulisse au mitan di cadabre, councha de sang e de póusso, coume un leioun sourti de niue, dóu bouvau après avé manja un biòu ; soun peitrau e si maisso soun tout en sang, e soun mourre es terrible à vèire. Ansin Ulisse avié li pèd e li man ensaunousi. E quand Euriclèio aguè vist aquéli cadabre e lou sang, coumencè de brama de joio, car vesié grando obro facho.

   Mai Ulisse la retenguè e ié diguè aquéli paraulo aludo :

   — Gaudisse-te dins tu, vièio, e brames pas. Es pas permés de se parga sus de mort. Lou Destin di Diéu lis a gibla, emai si malo-facho. Fasien ounour en res d’aquéli que venien vers èli, ni li bon ni li meichant. Ansin an subi uno mort desountado pèr soun arrougantige. Mai anen ! repasso-me li femo que m’an fa ounour dins aquest oustau em’ aquéli qu’an fauta.

   E la bravo beilesso Euriclèio ié respoundeguè : 

    — Moun enfant, te dirai lou verai. As dins toun palais cinquanto servicialo en quau avèn aprés lis obro, à penchina li lano e a supourta l’esclavitudo. N’i’a douge que soun desvergougnado ; fan ounour ni à iéu nimai à Penelopo. Pèr quant à Telemaque, qu’èro encaro un enfant i’a gaire, sa maire lou leissavo pas coumanda li femo. Mai iéu vau mounta dins la chambro d’aut trelusènto, e tout dire à Penelopo, en quau un Diéu a manda la som.

   E l’avisa Ulisse ié respoundeguè :

   — La revihes pancaro. Fai veni li femo eici, e d’abord aquéli qu’an fa lou mau.

   Ansin parle e la vièio sourtiguè de la salo pèr averti li femo e li faire despacha. E Ulisse aguènt fa veni Telemaque, lou Bouvatié emé lou Pourcatié, ié diguè aquéli paraulo aludo :

   — Coumenças d’empourta li cadabre e dounas d’ordre i femo. Pièi emé d’aigo e d’espoungo trauquihouso, netejas li bèu fautuei e li taulo. E quand aurés tout mes en ordre dins la salo, menas li femo foro l’oustau entre la despènso e la paret de la court, e ferissès-lèi de vòsti lònguis espaso pounchudo jusquo que tóuti agon rendu l’amo e óublida Afroudito, que tastavon d’escoundoun emé li Calignaire.

   Ansin parlè, e tóuti li femo arribèron en gouissant, lamentouso, e ‘n lagremejant. D’abord s’ajudant lis uno lis autro, empourtèron li cadabre que leissèron souto lou porge de la court. E Ulisse li coumandavo e li fasié despacha, e li fourçavo d’óubeï. Pièi netejèron li bèu fautuei e li taulo emé d’aigo e lis espoungo trauquihouso. E Telemaque emé lou Bouvatié e lou Pourcatié netejavon emé d’escoubo lou sòu de la salo ; e li servicialo empourtavon li brutige e li quitavon foro di porto. Pièi aguènt tout mes en ordre dins la salo, menèron li servicialo deforo, entre la despènso e la paret de la court, lis embarrant dins aquel estrechoun de mounte poudien pas s’escapa. Alor lou prudènt Telemaque parlè proumié :

   — Derrabarai pas pèr uno mort ounourablo l’amo d’aquéli femo qu’escampavon l’ounto sur la tèsto de ma maire e sus la miéuno e que couchavon emé li Calignaire.

   Ansin parlè e estaquè lou cau d’uno barco negro au daut d’uno coulouno, e la faguè tesa entour de la despènso, proun auto pèr que pas uno touquèsse la terro de si pèd. Ansin li tourdre emé sis alo desplegado e li paloumbo se prenon dins un ret, au mitan dis arroumias dóu claus mounte soun rintrado e ié trovon un ordre jas ; ansin aquéli femo avien lou còu sarra dins de las, pèr mouri miserablamen; e si pèd bateguèron pas longtèms.

   Pièi aduguèron Melànti pèr lou courredou. E aqui lou desnarrèron e lou desaurihèron emé l’aram ; pièi ié derrabèron li boursounado que jitèron à manja saunouso i chin; e ié coupèron feroun li pèd emé li man ; e soun obro facho rintrèron dins l’oustau d’Ulisse.

  Alor aquest diguè à la bravo beilesso Euriclèio :

    — Vièio, aduse-me lou sóupre, remèdi di mau, e aduse-me de fiò pèr qu’assanigue l’oustau. Pièi digo à Penelopo que vèngue eici emé si femo.

   E la bravo beilesso Euriclèio ié respoundeguè :

   — Segur, moun enfant, as bèn parla. Mai te vau adurre uno flassado em’ un jargau.  Restes pas dins toun oustau, emé ti làrgis espalo tapado ansin de peio : sariè pas digne de tu.

   E l’avisa Ulisse diguè :

   — Aduse d’abord de fiò dins aquelo salo.

   Ansin mutè, e la bravo beilesso Euriclèio i’óubeïgué. Aduguè de fiò e de sóupre ; e Ulisse assaniguè l’oustau, la salo emé la court. Pièi la vieio remountè dins lou bèu palais d’Ulisse pèr souna li femo e li faire despacha de veni. Intrèron dins la salo emé d’entorcho i man. Se tenien entour d’Ulisse e lou saludavon, lou bèn-astrugant e beisant sa tèsto e sis espalo e prenènt si man. E la douço envejo de ploura e de sousca lou prenguè : car dins soun amo li recouneissié tóuti.