LOU CHAPLE
Pèr En Aguste BARLATlER.
Alor, l’avisa
Ulisse, quitant si peio, e tenènt i man l’Arc e la badoco
pleno de flècho, sautè dóu large lindau espandiguè li flècho
soudo davans si pèd, e diguè i Calignaire :
— Veici qu’aquelo provo es facho. Aro mirarai un le que
ges d’ome ague encaro touca. Apouloun me dounc la glòri
de l’ategne !
Ansin parlè, e mirè la flècho amaro sus Antinòu. Aquest
anavo auboura di dos man uno bello coupo d’or à dos maniho
pèr bèure lou vin, e la mort n’èro pas dins sa ment. Quau
aurié pouscu pensa, d’efèt, qu’un ome soulet, emai fuguèsse
fort, au mitan di taulejaire noumbrous ausarié ié manda
lou mau-destin e la negro mort ? Mai Ulisse lou trauquè
de sa flècho à la gorjo e la pouncho trepassè lou còu fléugne.
S’afardoulè de revès coupo s’escapè de si man morto ; e
‘n jit de sang iè sourtiguè di narro, e di pèd butè la taulo,
e li mèisse roudelèron à bóudre pèr sòu, e lou pan e la
car roustido fuguèron councha.
Alor li Calignaire ferniguèron dins la salo quand veguèron
l’ome toumba. E s’aubourant de si sèti en bourroulo, regardavon
de tóuti li caire sus li paret bèn bastido cercant d’aganta
de blouquié e de pico ; e cridèron à-n-Ulisse de paraulo
enrabiado :
— Estrangié, mandes traitamen ti flècho contro lis ome !
Assajaras pas d’autro provo, car veici que toun mau-destin
se vai acaba. Vènes de tua lou mai flame di jouvènt d’Itaco: lis autour te manjaran eici.
Ansin parlavon, cresènt que l’avié tua sènso lou faire esprès,
e li dessena devinavon pas que lou Barban de la mort èro
sus si tèsto. Li regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse
ié diguè:
— Chinaio ! Cresias que tournariéu jamai dins moun oustau
dóu païs di Trouian. E devourissias moun bèn ; pèr vioulènci
couchavias emé mi servicialo ; e, ièu vivènt, cercavias
ma femo : car avès cregnènço ni di Diéu que repairon dins
lou large Cèu, ni dóu vitupèri dis ome à veni! Aro lou Barban
de la mort vai vous prene tóuti !
Ansin parlè, e l’esfrai li sesiguè ; e cadun regardavo de
tóuti li caire, cercant de mounte pourrié escapa lou negre
mau-destin. Soulet Eurimaque ié respoundeguè :
— S’es vertadié
que fugues Ulisse d’Itaco, revengu eici, as bèn parla en
disènt que li Grè an fa de causo desountado dins toun palais
e sus toun bèn. Mai veici que jais aquéu qu’es l’encauso
de tout. Es Antinòu : es pas que vouguèsse li noço; mai
avié d’àutri plan que l’Enfant dóu Tèms i’a pas leissa coumpli
: vouliè regna sus lou pople d’Itaco, e engivanavo d’embousc
pèr tua toun fiéu. Aro que pèr justiço es tua, agues pieta
de ti counteirau. Lèu t’ameisaren davans lou pople. Te pagaren
ço que t’avèn manja e begu dins toun palais. Cadun de nautre
t’adurrara vint biòu, e d’aram emé d’or jusquo que toun
amo siegue countènto. Car avans d’acò, toun iro es justo.
En lou regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse ié diguè
:
— Eurimaque, meme m’aduguessias tóuti vòsti bèn peirenau
e tout ço qu’avès aro, mi man se gardarien pas dóu chaple
que noun ague puni l’arrougantige de tóuti li Calignaire.
Chausissès de lucha o de fugi se poudès, lou mau-destin
emai la mort. Mai crese que degun de vautre escapara sa
necrouso astrado.
Ansin parlè, e si geinoui de tóuti fuguèron ablasiga. E
Eurimaque parlant enca ‘n cop, ié diguè :
— Mis ami, aquel ome retendra pas si man fatalo, aro qu’a
pres l’arc lusènt e la badoco, e tirara si flècho dóu lindau,
jusquo tant que nous ague tóuti tua. Adounc ensouvenennous
de nous batre; desfourrelas li glàsi, metès-vous à la sousto
di flècho soudo darrié li taulo. Pièi tóuti rounsen-nous
sus d’éu, couchen-lou foro dóu lindau e di porto ; anaren
pèr la vilo, eigrejant un grand brut. E lèu aquel ome aura
tira sa darriero flècho.
Aguènt parle
‘nsin, desfourrelè soun glàsi pounchu à dous tai e se rounsè
sus Ulisse, en bramant à faire esfrai ; mai lou divin, mai
lèst, mandè ‘no flècho que ié trepanè lou piés proche lou
mamèu, e lou dard s’aploumbè dins lou fege. E lou glàsi
toumbè de sa man au sòu, e virè contro uno taulo, bandissènt
li mèisse emè li coupo pleno ; se revessè en se toursant
e gouissant, e venguè turta dóu front contro terro, poussant
de si dous pèd lou fautuei. E la sournuro empliguè sis iue.
Alor Anfinome, se rounsè sus lou generous Ulisse, aguènt
desfourrela soun glàsi, pèr lou leva de davans li porto
; mai Telemaque fuguè mai lèst en lou picant dins l’esquino,
entre lis espalo, e la pico d’aram ié trepanè lou pitre.
E lou Calignaire s’afardoulè emé brut e turtè la terro de
soun front. E Telemaque tournè lèu, aguènt leissa sa longo
pico dins lou cor d’Anfinome, car avié pòu qu’un Grè l’agantèsse
quand vendrié proche, e lou suquèsse de l’espaso sus sa
tèsto clino.
E ‘n courrènt, revenguè lèu proche soun paire
escari, e ié diguè aquéli paraulo aludo :
— Moun paire, vous vau adurre un blouquié emé dos lanço
e un cabasset d’aram pèr vòsti tempe. Iéu m’armarai tambèn,
emé lou pourcatié e lou bouvatié, car vau miés s’arma.
E l’avisa Ulisse ié respoundeguè :
— Aduse-lèi en courrènt ; tant qu’aurai de flècho pèr lucha,
m’aliuncharan pas di porto, emai fugue soulet.
Ansin mutè,
e Telemaque óubeïgué à soun paire escari ; se despachè de
mounta dins la chambro d’aut mounte èron lis armo famouso
e prenguè quatre blouquié, vue lanço e quatre cabasset d’aram
à grosso creniero de chivau; revenguè en li pourtant, e
jougneguè lèu soun paire. Éu lou proumié s’atapè d’aram,
e li dous servidou s’estènt tambèn tapa de bèllis armo,
se meteguèron entour de l’avisa Ulisse. E tant qu’aquéu
aguè de flècho, n’en trafourè li Calignaire, que toumbavon
à mouloun dins la salo. Mai quand li flècho defautèron au
Mèstre, quitè soun arc contro li paret trelusènto de la
salo bèn bastido, meteguè sus sis espalo un blouquié de
quatre pèu d’espés, pausè sus sa tèsto un cabasset à grosso
creniero de chivau, que la crèsto boulegavo terriblo ; pièi
prenguè dos lanço soulido d’aram.
Dins la muraio bèn bastido i’avié ‘no porto à escalié ;
e au bout dóu lindau de la salo ero un passage sus la carriero,
barra pèr de porto bèn jountado. Ulisse faguè teni lou brave
pourcatié proche d’aquelo porto, pèr la garda, car i’avié
qu’aquelo sourtido.
Alor Agelau digué i Calignaire :
— Ami, quaucun pourrié-ti pas mounta à-n-aquelo porto pèr
parla au pople e que se faguèsse un grand brut ? Aquel ome
aurié lèu manda sa darriero flècho.
E lou cabraire Melànti ié diguè :
— Acò se pòu pas, divin Agelau. L’intrado sus la carriero
es estrecho e mal-eisado : un ome soulet que sarié soulide,
nous arrestarié tóuti. Mai vous vau adurre d’armo de la
chambro d’aut: car es aqui, e noun autro part que lis an
messo Ulisse emé soun ilustre fiéu.
Aguènt parla ‘nsin, lou cabraire mountè dins la chambro
d’aut d’Ulisse, emé l’escalo de la salo. Aqui prenguè douge
blouquié, douge pico em’ autant de cabasset d’aram à gròssi
creniero ; e se despachant de lis adurre li dounè i Calignaire.
E quand Ulisse li veguè s’arma e brandi de lòngui pico dins
si man, si geinoui e soun cor fuguèron ablasiga, e sentiguè
qu’aurié d’obro. E diguè à Telemaque aquéli paraulo aludo :
— Telemaque, uno di femo de l’oustau o Melànti eigrejon
uno malo batèsto.
E lou prudènt Telemaque respoun-deguè :
— Moun paire, es iéu qu’ai fauta, e pas un autre n’es l’encauso ;
ai leissa duberto la porto tosto de la chambro d’aut, e
soun agachaire d’éli es esta mai avisa que iéu. Vai, brave
Eumiéu, barro la porto de la chambro d’aut, e vejo s’es
uno femo qu’a fa lou mau, o s’es Melànti, coume crese.
E coume se resounavon ansin, lou cabraire Melànti tournè
mai à la chambro pèr ié cerca d’armo, e lou brave Pourcatié
lou veguè. Tant-lèu s’aflatant d’Ulisse ié diguè :
— Noble Enfant
de Laerto, endùstri Ulisse, aquéu marrias qu’avian en doute
remounto daut. Digo-me bèn : se siéu lou mai fort fau-ti
que lou tugue ? vo bèn te l’adurrai pèr que pague tóuti
lis óutrage qu’a fa dins toun oustau ?
E l’avisa Ulisse ie venguè :
— Telemaque
emai iéu tendren segur li Calignaire arrougant, mau-grat
que fugon aferouna. Vautre, estacasié li pèd e li man; jitas-lou
dins la chambro, e avans de barra li porto darrié vautre
encadenas-lou, tirassas-lou e penjas-lou i calaman, pèr
que visque longtèms e soufrigue de mau crudèu.
Ansin parlè ; l’ausiguèron e i’óubeïguèron. Mountèron lèu-lèu
à la chambro d’aut sènso se faire vèire de Melànti que i’èro
rintra e cercavo d’armo dins lou founs. S’aplantèron di
dous caire dóu lindau e quand lou cabraire revenguè, un
bèu cabasset dins uno man, e dins l’autro un large e vièi
blouquié, póussous, que lou valènt Laerto pourtavo dins
soun jouine tèms : jasié aqui, e li courduro di courrejo
n’èron desfacho. Alor li dous ome l’arrapèron e lou tirassèron
dins la chambro pèr li péu, l’aguènt jita au sòu espavourdi
e doulènt ; i’aguènt tra li pèd e li man à rèire, l’estaquèron
emé de cadeno de part à part, coume avié di Ulisse. Pièi
i’estaquèron un cau souple e lou tirassèron vers l’auto
coulouno penjèron au calaman. Alor lou pourcatié Eumiéu
ié diguè pèr l’escarni :
— Aro, Melànti, viharas touto la niue, coucha dins aquéu
lié moufle, coume te counvèn ; e t’escapara pas la Matiniero
quand salira sus soun trone d’or dóu flume Oucean, ai l’ouro
qu’aduses ti cabro au palais, pèr lou festin di Calignaire.
E lou leissèron, sarra dins de marrìdi cadeno ; pièi s’armèron,
e barrèron li porto lusènto, e davalèron vers l’avisa e
prudènt Ulisse. Éron quatre sus lou lindau, e dins la salo
èron noumbrous e fort. Mai Minervo, fiho de Jupitèr, s’aflatè
d’éli, emé lou cors e la voues de Mentor. E Ulisse se gaudissié
de la vèire, e ié diguè :
— Mentor, aliuncho de nautre lou mau, e remèmbro-te de toun
coumpan escari que t’a toujour fa de bèn, e que sias dóu
meme age.
Ansin parlè, pensant que fuguèsse Minervo, sousteiris di
pople. Li Calignaire, de l’autre las, menaçavon dins la
salo. E Agelau, Enfant de Damastour, menacè lou premié :
— Mentor, vous leissès pas gagna pèr Ulisse, de lucha contro
li Calignaire e de l’ajuda. Noste voulé se coumplira quouro
auren tua lou paire emé l’enfant. E sarés tua em’ éli, se
pensas de lis ajuda, e lou pagarés de la tèsto. Quand auren
esterni vòsti forço emé l’aram, mesclaren vòsti bèn em’
aquéli d’Ulisse, e leissaren viéure dins voste oustau ni
vòsti fiéu, ni vòsti fiho, ni vosto digno mouié !
Ansin parlè, e Minervo n’en fuguè que mai amalido ; aquissè
Ulisse emé de paraulo enmaliciado :
— Ulisse, as plus ni la voio ni lou courage qu’aviés quand
te bateguères nòu-v-an vers li Trouian, pèr Eleno di bras
blanc, fiho d’un Diéu. As sagata dins li duro bataio de
guerrejaire en fube, e pèr toun counsèu fuguè presso la
vilo à làrgi carriero de Priam. Perqué aro que siés tourna
dins toun palais, au mitan di ti bèn, as regrèt d’èstre
valènt contro li Calignaire ? Anen, ami ! Tèn-te proche
de iéu ; regardo-me lucha, e vejo se contro tis enemi Mentor,
l’Enfant d’Aucime, s’ensouvèn dóu bèn que i’as fa !
Ansin parlè, mai ié dounè pa ‘ncaro la vitòri, voulènt prouva
la forço e lou courage d’Ulisse e de soun fiéu preclar.
E se venguè pausa sus lou frest de la salo trelusènto retrasènt
à-n-uno dindouleto.
Mai Agelau, Eurinome, Anfimedoun, Demoptouleme, Peisandre,
e lou valènt Poulibe aquissavon li Calignaire. Pèr la forço
èron li meiour d’aquéli que vivien encaro, e que se batien
pèr sa vido, car l’Arc emé li flècho avien gibla lis autre.
Agelau ié diguè :
— Mis ami, aquel ome vai reteni si man esglaiouso. Deja
Mentor qu’èro vengu emé de vàni marjassado s’es evana li
leissant soulet sus lou lindau. Ansin mandas tóutis ensèn
vòsti lòngui pico ! Anen ! Mandan n’en sièis d’abord. Se
Jupitèr nous douno de pica Ulisse e nous fai aquelo glòri,
se soucitaren gaire dis autre, uno fes aquest toumba.
Ansin
parlè ; e tóuti mandèron sa pico emé vanc, coume avié di.
Mai Minervo li redenguè vano : l’uno anè pica sus lou lindau,
l’autro sus la porto tosto e l’autro a la paret. Quand
aguèron escapa li lanço di Calignaire, lou paciènt e divin
Ulisse diguè à si coumpan :
— Ami, aro vèn à iéu em’ à vautre. Mandan nòsti pico dins
lou mouloun di Calignaire que volon coumpli li mau qu’an
fa en nous tuant.
Ansin parlè, e tóuti mandèron sa lanço pounchudo, Ulisse
contro Demoptouleme, Telemaque contro Euriado, lou Pourcatié
contro Elate e lou Bouvatié contro Peisandre, e tóuti quatre
toumbèron de mourre-bourdoun e li Calignaire se venguèron
amaga dins lou founs de la salo, e li vincèire se rounsèron
avans, e derrabèron li pico di cadabre.
Alor li Calignaire mandèron mai si lòngui pico emé de vanc;
mai Minervo li rendeguè vano : l’uno venguè pica sus lou
lindau, l’autro sus la porto tosto, L’autro sus la paret.
Anfimedoun aflourè la man de Telemaque e la pouncho d’aram
l’escaragnè la pèu. Ctesippe agantè l’espalo d’Eumiéu en
dessus lou blouquié, mai la longo lanço lou despassè e toumbè
au sòu. Alor entour dóu prudènt e avisa Ulisse, mandèron
mai si pico pounchudo sus lou mouloun di Calignaire ; e
lou destrùssi de castelar, Ulisse, trauquè Euridame ; Telemaque
aguè Eurimedoun; lou Pourcatié, Poulibe; e lou Bouvatié
trepanè Ctesippe dins lou pitre e iè diguè, fièr d’éu :
— Enfant de Pouliterso, mau-parlant, parlaras plus arrougant
e mau-sage e leissaras la paraulo i Diéu, car soun bèn mai
pouderous. Vaqui la pago d’oste d’Ulisse, quand traulavo
dins l’oustau coume un paure.
E lou gardian di biòu à pèd plegatiéu parlè ‘nsin ; de sa
longo lanço Ulisse trauquè Agelau e Telemaque feriguè dins
lou vèntre Leioucrite, Enfant d’Evenour. L’aram lou trepanè,
e toumbant de mourre-bourdoun turtè la terro emé soun front.
Alor Minervo, Destrùssi d’ome, esbrandè soun Egido au frèst
de la salo, e li Calignaire n’en fuguèron espavourdi, e
s’escapèron dins la salo coume uno manado de biòu, au printèms,
quand li jour soun long, quand la mousco que tavenejo li
poun. Ansin quand li ratié arpian e becu, davala di mountagno,
coursejon lis aucèu espauri que s’estravion de la plano
dins li nivo e li massacron sènso que poscon defugi, e lis
ome se n’en gaudisson; ansin Ulisse e si coumpan se rounsavon
dins la salo sus li Calignaire e li sucavon de tout caire.
E ‘n orre brut degouisse e de cop s’aubouravo e lou sang
regoulavo sus tout lou sòu.
Alor Leiodo se lancè e embrassant
li geinoui d’Ulisse, lou preguè ‘mé de paraulo aludo :
— Te suplique,
Ulisse ! Escouto, agues pieta de iéu ! Te lou jure: jamai
dins toun oustau ai di vo fa quauque outrage i femo dins
l’oustau ; mai arrestave li Calignaire que voulien faire
lou mau. M’escoutavon pas e se retenien pas : e pèr soun
foulige an subi un dur mau-destin. Mai iéu, Sacrificadou,
qu’ai rèn fa, mourirai. Ansin l’aura pas de gràci pèr aquèli
que fan lou bèn.
E lou regardant d’un iue torge, l’avisa Ulisse ié venguè
:
— Se siés esta soun Sacrificadou, coume dises, deves avé
souvènt souveta que lou jour de ma douço revengudo fuguèsse
liuen ? As souveta ma caro mouié e desira de n’avé d’enfant.
Ansin escaparas pas l’aulo mort.
Aguent parla ‘nsin, prenguè au sòu lou glàsi qu’Agelau mort
avié leissa toumba, e suquè Leiodo au mitan dóu còu ; e
coume aquest parlavo encaro, sa tèsto roudelè dins la póusso.
E lou Chantre Fèmi, Enfant de Tèrpi, escapè lou negre mau-destin,
car cantavo luerdre au mitan di Calignaire.
Se tenié dre,
proche de la porto, sa quitarro zounganto dins li man ; e
balançavo dins soun èime se sourtirié de la salo pèr s’asseta
dins la court, proche l’autar de Jupitèr, aqui mounte Laerto
e Ulisse avien brula forço garro de biòu ; vo bèn se pregarié
Ulisse en embrassant si geinoui. E ié pareiguè lou meiour
d’embrassa li geinoui de l’Enfant de Laerto. Ansin quitè
au sòu sa quitarro boumbudo, entre lou cratère e lou fautuei
clavela d’argent, e se lançant vers Ulisse, prenguè si geinoui
e lou preguè em’ aquéli paraulo aludo :
— Te suplique, Ulisse ! Escouto e agues pieta de iéu ! Un
grand regrèt te prendrié pièi, se tuaves un Chantre que
canto li Diéu emai lis ome. Me siéu aprés ièu, e un Dièu
a mes tóuti li cant dins ma ment. Te vole canta tu peréu,
coume un Diéu; ansin me sagates pas. Telemaque te dira qu’es
ni de moun sicap ni pèr besoun que siéu vengu dins aquel
oustau pèr ié canta après li festin di Calignaire. Éron
noumbrous e mai poutènt, e m’en adu de forço.
Ansin parlè, e Telemaque l’enten-diguè, e tant-lèu s’aflatant
de soun paire, ié diguè :
— Arrestas : fau pas tua un innoucènt. Escaparen tambèn
lou precoun Medoun, qu’enfant prenguè siuen de iéu dins
l’oustau, se pamens Filòitie l’a pas tua, o lou Pourcatié,
o se t’a pas rescountra quouro te rounsaves dins la salo.
Ansin parlè, e lou prudènt Medoun l’ausiguè. Espauri e defugissènt
lou negre maudestin, s’èro escoundu souto un fautuei e s’èro
amaluga souto la pèu d’un biòu escoutela de fres. Subran
s’aubourè, e jitant la pèu de biòu, se lancè vers Telemaque,
embrassè si geinoui e lou preguè en paraulo aludo :
— Ami, sièu
encaro eici. Arrèsto ! Digo à toun paire qu’aclape pas moun
flaquige emé sa torço e l’aram pounchu, estènt encaro amali
contro li Calignaire qu’an abena si richesso dins soun oustau
e que t’an mespresa coume de daru qu’èron.
E l’avisa Ulisse ié respoundeguè en sourrisènt :
— Courage ! D’abord que Telemaque t’a sauva, pèr fin que
saches dins toun amo e que digues is autre que vau miés
faire lou bèn que noun pas lou mau. Mai sourtès tóuti dous
de la salo e assetas-vous dins la court, liuen dóu chaple,
tu emé lou Chantre preclar, dóu tèms qu’acabarai moun degu.
Ansin parlè, e tóuti dous sourtiguèron de la salo e s’assetèron
proche de l’Autar dóu grand Jupitèr, regardant de tóuti
li caire e esperant un nouvèu chaple.
Alor Ulisse agachè
touto la salo, pèr vèire se quaucun di Calignaire vivié
encaro e s’èro escapa dóu negre mau-destin. Mai li veguè
tóuti esterni dins lou sang e la póusso, coume de pèis que
li pescadou an tira dins soun arèt vers uno calanco de la
mar grumouso. Tóuti soun espandi sus la sablo badant vers
l’aigo de mar, e lou soulèu esbléugissènt ié derrabo l’amo.
Ansin li Calignaire èron espandi lis un sus lis autre.
E l’avisa Ulisse diguè à Telemaque :
— Telemaque, despacho-te ; sono la beilesso Euriclèio, que
ié digue ço qu’ai dins l’amo.
Ansin parlè, e Telemaque óubeïguè
à soun paire escari, e aguènt dubert la porto, sounè
la beleisso Euriclèio :
— Vène eici, vièio, tu que survihes li servicialo dins noste
palais ; moun paire te sono pèr te dire quicon.
Ansin parlè e si paraulo fuguèron pas de-bado. Euriclèio
durbiguè li porto de l’oustau e se despachè de segui Telemaque
que marchavo proumié. Atrouvè Ulisse au mitan di cadabre,
councha de sang e de póusso, coume un leioun sourti de niue,
dóu bouvau après avé manja un biòu ; soun peitrau e si maisso
soun tout en sang, e soun mourre es terrible à vèire. Ansin
Ulisse avié li pèd e li man ensaunousi. E quand Euriclèio
aguè vist aquéli cadabre e lou sang, coumencè de brama de
joio, car vesié grando obro facho.
Mai Ulisse la retenguè e ié diguè aquéli paraulo aludo :
— Gaudisse-te dins tu, vièio, e brames pas. Es pas permés
de se parga sus de mort. Lou Destin di Diéu lis a gibla,
emai si malo-facho. Fasien ounour en res d’aquéli que venien
vers èli, ni li bon ni li meichant. Ansin an subi uno mort
desountado pèr soun arrougantige. Mai anen ! repasso-me
li femo que m’an fa ounour dins aquest oustau em’ aquéli
qu’an fauta.
E la bravo beilesso Euriclèio ié respoundeguè :
— Moun enfant,
te dirai lou verai. As dins toun palais cinquanto servicialo
en quau avèn aprés lis obro, à penchina li lano e a supourta
l’esclavitudo. N’i’a douge que soun desvergougnado ; fan
ounour ni à iéu nimai à Penelopo. Pèr quant à Telemaque,
qu’èro encaro un enfant i’a gaire, sa maire lou leissavo
pas coumanda li femo. Mai iéu vau mounta dins la chambro
d’aut trelusènto, e tout dire à Penelopo, en quau un Diéu
a manda la som.
E l’avisa Ulisse ié respoundeguè :
— La revihes pancaro. Fai veni li femo eici, e d’abord aquéli
qu’an fa lou mau.
Ansin parle e la vièio sourtiguè de la
salo pèr averti li femo e li faire despacha. E Ulisse aguènt
fa veni Telemaque, lou Bouvatié emé lou Pourcatié, ié diguè
aquéli paraulo aludo :
— Coumenças d’empourta li cadabre e dounas d’ordre i femo.
Pièi emé d’aigo e d’espoungo trauquihouso, netejas li bèu
fautuei e li taulo. E quand aurés tout mes en ordre dins
la salo, menas li femo foro l’oustau entre la despènso e
la paret de la court, e ferissès-lèi de vòsti lònguis espaso
pounchudo jusquo que tóuti agon rendu l’amo e óublida Afroudito,
que tastavon d’escoundoun emé li Calignaire.
Ansin parlè, e tóuti li femo arribèron en gouissant, lamentouso,
e ‘n lagremejant. D’abord s’ajudant lis uno lis autro, empourtèron
li cadabre que leissèron souto lou porge de la court. E
Ulisse li coumandavo e li fasié despacha, e li fourçavo
d’óubeï. Pièi netejèron li bèu fautuei e li taulo emé d’aigo
e lis espoungo trauquihouso. E Telemaque emé lou Bouvatié
e lou Pourcatié netejavon emé d’escoubo lou sòu de la salo
; e li servicialo empourtavon li brutige e li quitavon foro
di porto. Pièi aguènt tout mes en ordre dins la salo, menèron
li servicialo deforo, entre la despènso e la paret de la
court, lis embarrant dins aquel estrechoun de mounte poudien
pas s’escapa. Alor lou prudènt Telemaque parlè proumié :
— Derrabarai pas pèr uno mort ounourablo l’amo d’aquéli
femo qu’escampavon l’ounto sur la tèsto de ma maire e sus
la miéuno e que couchavon emé li Calignaire.
Ansin parlè e estaquè lou cau d’uno barco negro au daut
d’uno coulouno, e la faguè tesa entour de la despènso, proun
auto pèr que pas uno touquèsse la terro de si pèd. Ansin
li tourdre emé sis alo desplegado e li paloumbo se prenon
dins un ret, au mitan dis arroumias dóu claus mounte soun
rintrado e ié trovon un ordre jas ; ansin aquéli femo avien
lou còu sarra dins de las, pèr mouri miserablamen; e si
pèd bateguèron pas longtèms.
Pièi aduguèron Melànti pèr lou courredou. E aqui lou desnarrèron
e lou desaurihèron emé l’aram ; pièi ié derrabèron li boursounado
que jitèron à manja saunouso i chin; e ié coupèron feroun
li pèd emé li man ; e soun obro facho rintrèron dins l’oustau
d’Ulisse.
Alor aquest diguè à la bravo beilesso Euriclèio :
— Vièio,
aduse-me lou sóupre, remèdi di mau, e aduse-me de fiò pèr
qu’assanigue l’oustau. Pièi digo à Penelopo que vèngue eici
emé si femo.
E la bravo beilesso Euriclèio ié respoundeguè :
— Segur, moun enfant, as bèn parla. Mai te vau adurre uno
flassado em’ un jargau. Restes pas dins toun oustau,
emé ti làrgis espalo tapado ansin de peio : sariè pas digne
de tu.
E l’avisa Ulisse diguè :
— Aduse d’abord de fiò dins aquelo salo.
Ansin mutè, e la bravo beilesso Euriclèio i’óubeïgué. Aduguè
de fiò e de sóupre ; e Ulisse assaniguè l’oustau, la salo
emé la court. Pièi la vieio remountè dins lou bèu palais
d’Ulisse pèr souna li femo e li faire despacha de veni.
Intrèron dins la salo emé d’entorcho i man. Se tenien entour
d’Ulisse e lou saludavon, lou bèn-astrugant e beisant sa
tèsto e sis espalo e prenènt si man. E la douço envejo de
ploura e de sousca lou
prenguè : car dins soun amo li recouneissié tóuti.