NAUSICAA

Pér N' AUZIAS ROUGIER.

   Ansin dourmié lou paciènt e divin Ulisse, ribla pèr la som e lou lassige, enterin que Minervo anavo vers la vilo e lou pople di Feacian : aquésti, antan avien demoura dins la grando Iperìo, proche lis Uiard óutrajous que li tiranisavon, estènt bèn mai fort qu’éli. E Nausitou, retrasènt à-n-un Diéu, lis aduguè d’eiça e lis establiguè dins l’isclo d’Esquerìo, liuen dis àutris ome. Dreissè un bàrri entour de la vilo, e bastiguè d’oustau ; faguè li temple di Diéu e partiguè li champ. Mai deja gibla pèr lou Destin avié davala vers Plutoun. E aro regnavo Alcinòu, abari dins la sapiènci pèr li Diéu. Minervo, Divesso dis iue glas, venguè vers soun oustau, pensant au retour dóu generous Ulisse. Intrè vitamen dins la chambro bèn en ordre ounte dourmié la vierginello, pariero is Inmourtalo pèr lou brinde e la bèuta : Nausicaa, chato dóu generous Alcinòu. E dos servicialo, bello coume li Gràci se tenien di dous caire dóu lindau, e li porto lusènto èron barrado.

   Minervo, coumo uno alenado dóu vènt, s’aflatè dóu lié de la vierginello, e, se tenènt en dessus de sa tèsto, ié parlè, retrasènt à la chato de l’ilustre marin Dimas, qu’èro de soun tèms e soun amigo. Retrasènt à-n-aquelo chato, Minervo parlè ‘nsin :

   — Nausicaa, coume vai que ta maire t’a facho tant inchaiènto ? Ti bèlli raubo dormon àn-un mouloun, e ti noço soun procho, que te faudra carga li mai bello e n’óufri à-naquéli que t’acoumpagnaran. Lou bon renoun entre lis ome vèn di bèus ajust, e lou paire et la maire venerablo se n’en rejouïsson. Anen dounc lava ti raubo à la primo pouncho dóu jour; te seguirai e t’ajudarai, pèr que feniguen d’ouro, car vas pas resta long-tèms chato encaro. Deja li premié dóu pople te recercon, entre tóuti li Feacian d’ounte sort ta raço. Vai, demando à toun ilustre paire, de-matin, que fague atala li miolo à-n-un càrri pèr pourta li cencho, li vèu e li bèlli flassado. Vau miés tambèn que mountes sus lou càrri, en plaço d’ana d’à pèd, car li lavadou soun liuen de la vilo.

   E subran l’Aubo esbrihaudanto s’aubourè e revihè Nausicaa dóu galant vèu ; fuguè dins l’amiracioun dóu sounge qu’avié agu ; e se despachè d’ana preveni si gènt, soun paire e sa maire escari, qu’atrouvè dins l’oustau. Sa maire èro assetado au fougau emé si servicialo, que fielavo la lano tencho de pourpro marino ; e soun paire sourtié emé li capo ilustre pèr ana au Counsèu mounte lou demandavon li noble Feacian. S’arrestant proche soun paire escari, la vierginello ié diguè :

   — Paire carin, me farias pas atala un càrri large e auboura, pèr pourta au flume nòsti bèus ajust e lis ana lava, que soun brut ? A vous que vous assetas au counsèu entre li catau, vous counvèn de carga de bèu vièsti. Avès cinq drole dins voste oustau de rèi ; n’i’a dous de marida, e li tres autre soun de barbelas dins la flour : aquésti volon ana dansa emé d’ajust fres e courous, e aquèu siuen regardo iéu.

  Ansin mutè, ausant pas parla à soun paire de si noço flourido ; mai éu la coumprenguè, e ié venguè :

   —  Te refusarai pas, ma chato, ni li miolo, ni rèn d’autre. Vai-t’en, e mi ragas t’alestiran un càrri large e auboura, em’ un founs soulide.

   Aguènt ansin parla, dounè ordre i ragas, e aquésti oubeïguèron. Faguèron sourti un càrri rapide e l’alestiguèron; meteguèron li miolo souto la joto e lis atalèron au càrri. E Nausicaa aduguè de sa chambro si raubo courouso,e li pausè sus lou càrri. E sa maire meteguè dins uno canestello de bon viéure, e vujè de vin dins un ouire de pèu de cabro. La vierginello mountè sus lou càrri, e sa maire ié dounè dins uno fiolo d’or un òli clar pèr se perfuma, elo emé si femo. E Nausicaa prenguè lou fouit e li bèlli guido, e fouitè li miolo pèr li faire courre ; aquèsti emé grand brut, s’abrivèron, empourtant li vièsti, e Nausicaa, noun pas souleto car lis àutri femo anavon em’ elo.

   E quand fuguèron au courrènt linde dóu flume, aqui mounte i’avié li lavadou tout l’an plen (car uno bello aigo aboundouso ié regounflavo, pèr lava touto causo embrutido), destaquèron li miolo dóu càrri, e li menèron vers lou flume remoulinous pèr que poscon manja lis erbo douço. Pièi prenguèron dins si bras la vièsti, sus lou càrri, e li saussèron dins l’aigo sourno, li bacelant dins lou lavadou, à quau farié lou plus vite. Pièi lis aguènt lava e neteja de tout brutige, lis espandiguèron à-de-rèng sus li coudoulet de la ribo que la mar venié lava. E s’estènt bagnado e perfumado emé d’òli lusènt, manjèron un moucèu au bord dóu flume. Lou linge, dóu tems, s’eidracavo à la rajo dóu soulèu

   Quand Nausicaa ‘mé si servicialo aguèron fini de manja, jouguèron à la paumo, si riban de tèsto desfa. E Nausicaa di bèu bras coumencè ‘no cantinello. Ansin Artemis amigo de l’arc vai pèr li mountagno, e, sus lou Taïgete escalabrous o l’Erimante se gaudis di senglié e di cèrvi couchous. E li Fado garrigaudo, fiho de Jupitèr, lou Mèstre di chavano, jogon em’ elo, e Latouno se gaudis dins soun cor. Artemis, li passo tóuti de la tèsto e dóu front, e se counèis facilamen, emai fugon tóuti bello: ansin la jouino Vierge esbrihaudavo au mitan de si femo.

   Mai quand fauguè plega lou bèu linge, atala li miòu e tourna à l’oustau, alor Minervo, Divesso dis iue glas, aguè d’àutri pensado e vouguè qu’Ulisse se revihèsse e veguèsse la vierginello di bèus iue, e qu’elo lou menèsse à la vilo di Feacian. Alor la jouvo rèino mandè la paumo à-n-uno de si femo, e la paumo s’estravié e cabussè dins li revòu dóu flume prefound. E tóuti jitèron de siéule, e lou divin Ulisse se revihè. Alor s’assetant, esitè dins soun èime e dins soun cor :

   — Ai las ! en quétis ome apartèn aquelo terro ounte siéu vengu ? Soun-ti groussié, sóuvage, injuste, vo bèn caritadié, e soun èime crèn-ti li Diéu ? Ai entendu de siéule de chato. Sarié la voues di Fado que repairon i cresten di mountagno e dins li sourgènt di flume e li palun tepudo ? vo bèn siéu à la vèio d’ausi la voues dis ome ? Me n’en vau acerti e veirai.

   Aguènt ansin parla, lou divin Ulisse saliguè dóu mitan de l’aubriho e derrabè de sa forto man un rampau fourni pèr acata souto li fueio si car nuso. E se despachè, coume un leioun de mountagno, fisansous dins sa forço, s’alando dins la plueio o dins lou vènt : sis iue flamejon, e se rounso sus li biòu, li fedo o li cèrvio sóuvajo, car soun vèntre lou buto à s’ataca i troupèu e à fourça si jasso soulido : ansin pareiguè Ulisse au mitan di chato à bèlli como, nus coume èro, car la necessita lou fourçavo à-n-acò. E i’apareiguè ourrible e councha de grumo marino ; s’enfugiguèron tóuti d’eici d’eila sus lis auturo de la ribo. Mai souleto la chato d’Alcinòu istè, car Minervo avié mes d’audàci dins soun cor e coucha la temour de si membre. E restè souleto davans Ulisse.

   Aquest balançavo, sachènt pas se pregarié la chato di bèus iue en embrassant si geinoui, o se la pregarié de liuen emé de paraulo flatiero, pèr que iè dounèsse de vièsti e i’ensignèsse la vilo. E veguè que valié miés la prega de liuen emé de paraulo douço, de pòu que s’embrassavo si geinoui, la chato noun prenguèsse malìcio dins elo. E subran ié faguè aquelo dicho flatiero e abilo :

   — Te suplique, o Rèino, que siegues uno divo o uno mourtalo ! Se siés Divesso e demores dins lou large Cèu, retrases pèr iéu à-n-Artemis, la chato dóu grand Jupitèr, pèr la bèuta, pèr la taio e pèr lou brinde ; se siés uno di mourtalo que domoron sus terro, tres fes urous toun paire e ta digno maire ! Tres fes urous ti fraire ! Sènso dóute soun amo es pleno de joio davans ta gràci, quouro te vèson intra dins li cor balarèu ! Mai que-noun-sai plus urous entre tóuti, aquèu que te coumoulant de douno nouvialo, te menara dins soun oustau ! Certo, ai jamai vist de mis iue vesènt un ome autant bèu, nimai uno femo autant bello, e n’en siéu candi d’amiracioun : uno fes, à Delos, davans l’autar d’Apouloun, veguère uno jitello de datié : car iè siéu ana, e ‘n grand pople me seguissien dins aquéu viage, sourgènt de mi lagno. E iéu, en vesènt aquèu datié, restère long-tèms espanta dins moun amo qu’un aubre tant bèu fuguèsse sourti de terro. Ansin, o femo, iéu te bade, e n’en siéu candi ; e tremole d’embrassa ti geinoui, car d’ànci pougnènt m’an arrapa. Aièr, après vint jour, me siéu enfin escapa de la mar souloumbro. Tout aquéu tèms, lis erso e lis aurasso precipitouso m’an aliuncha de l’isclo d’Ougigìo, e veici qu’un Diéu m’a buta sus aquelo terro pèr que ié subigue encaro d’àutri malastre, belèu ; car crese pas de n’avé vist la fin, e li Diéu, sènso dóute, me n’en van carga de nouvèu. Mai, o Rèino, agues pieta de iéu, car es vers tu premiero que siéu vengu, après tant de malastre endura. Counèisse pas ges d’ome que demoron dins aquelo vilo ni dins aquesto terro. Ensigno-me la vilo et douno-me quauco estrasso pèr m’atapa, s’as adu eici de peço pèr plega lou linge. Li Diéu te dounèsson autant de causo que n’en souvètes : un nòvi e un oustau emé lou bon acord ; car i’a rèn de tant desirable e de meiour que l’acord pèr mena uno famiho. L’ome e sa mouié ansin aclapon de mau sis ennemi e de joio sis ami, e éli-meme soun urous.

   — Estrangié, segur sias ni de basso traco ni d’èime bas; mai Jupitèr Oulimpian baio lou bèn-èstre is ome, i bon emai i marrit, en cadun coume lou vòu. Es éu que vous a fa aquèu destin, e paciènt vous lou fau subi. Aro, abord que sias vengu vers nosto terro e nosto vilo aurès fauto ni de vestiduro, ni de tout ço que counvèn à-n-un suplicant malastra. E vous ensignarai la vilo, e vous dirai lou noum de noste pople. Li Feacian abiton aquesto vilo em’ aquesto terro, e iéu siéu la chato dóu noble Alcinòu qu’es lou premié d’entre li Feacian pèr lou poudé e pèr la forço.

   Ansin mutè, e dounè ordre à si servicialo à bèlli como :

   — Venès vers iéu, femo. Ounte vous enfugissès pèr avé vist aquel ome ? Cresès que fugue un enemi ? Es pas vivènt, e pòu pas naisse, l’ome qu’adurra la malamagno sus la terro di Feacian, car sian un pople escari di Diéu Inmourtau; demouran au fin bout de la mar oundouso, e n’avèn gènt de negòci emé lis àutris ome. Mai se quauque malurous barrulaire abordo eici, nous lou fau secouri, car lis oste e li paure vènon de Jupitèr ; e la douno (memo mingouleto fugue) que se ié fai, à-n-Éu i’agrado. Ansin, servicialo, dounas à l’oste pèr manja e béure, e fasès-lou bagna dins lou flume, à la calo dóu vènt.

   — Servicialo, retiras-vous un pau, que lave la grumo de mis espalo e que me vougne d’òli redoulènt, car i’a tèms que moun cadabre manco d’ounchuro. Me lavarai pas davans vautre, car cregne, pèr respèt, de me faire vèire nus au mitan de chato à bello como.

   Ansin mutè, e se tirant arrié, venguèron rapourta aquéli paraulo à Nausicaa.

   E lou divin Ulisse lavè dins lou flume la grumo salano que counchavo sis esquino e si làrgis espalo ; e netejè sa tèsto di brutige de la mar fèro. E s’estènt tout bagna e voun d’òli, carguè li vièsti que la vierginello i’avié baia. E Minervo, fiho de Jupitèr, lou faguè parèisse mai grand, et faguè toumba li blouco de sa cabeladuro, coume de flour de glaujo. Ansin qu’un fin oubrié, après pèr Vulcan e Minervo, espargis l’or sus l’argènt e assouido un brihant travai em’ un gàubi coumpli, ansin Minervo espargiguè la gràci sus sa tèsto e sus sis espalo. Eu s’assetè pièi à despart, sus la ribo, resplendènt de bèuta e de gràci. E la vierginello l’amirant, diguè à si servicialo :

   — Escoutas, fiho di bras blanc, que vous digue quicon. Es pas contro tóuti li Diéu de l’Oulimpe qu’aquel ome es vengu vers li Feacian. Me semblavo d’abord laid, e aro retrais i Diéu que repairon dins lou large Cèu. Basto, un ome ansin ié diguèsson moun nòvi, que demourèsse, e que i’agrade de demoura eici ! Mai vàutri, servicialo, semoundès à l’oste lou béure e lou manja.

   Ansin mutè, e li servicialo l’ausiguèron e i’óubeïguèron ; semoundeguèron à-n-Ulisse lou béure e lou manja. E lou divin Ulisse manjavo e bevié, glout, car despièi long-tèms avié rèn pres. Mai Nausicaa di bras blanc aguè d’àutris idèio. Meteguè lou linge plega dins lou càrri, iè mountè, aguènt ajouta li miolo à bato duro ; e dounant de voio à-n-Ulisse, elo ié diguè :

    — Aubouras-vous, Estrangié, pèr ana vers la vilo ; vous menarai à la demoro de moun paire prudènt, ounte, crese, veirès li proumié d’entre li Feacian. Mai fasès ço que vous vau dire, car me semblas plen d’avisamen : tant qu’anaren pèr li champ e li travai dis ome, marchas vite emé li servicialo, darrié li miolo et lou càrri : iéu vous ensignarai la routo. Mai quand saren à la vilo embarrado d’àuti tourre emé, de l’un e l’autre coustat, la darso à passo estrecho : aqui soun tirado li barco, caduno à-n-un abri segur ; davans i’a lou bèu temple de Netune, au mitan dóu garlandèu barda de gràndi queirado ; e i’a tambèn lis agré di barco negro, emé li cau e lis anteno e lis espaieto taiudo : car dis arc ni dis arquiero se n’en souciton pas, li Feacian ; mai manco di mast e di rèm e di barco bèn assegurado pèr passa fièr la mar grumouso : alor engardas-vous de si paraulo amaro, de pòu que l’un d’éli noun me bleimèsse de pèr darrié; soun mau-parlant, e lou plus marrit nous ajougnènt, bessai dirié :  — Tè, quau es, aquel estrangié grand e bèu que seguis Nausicaa ?  Mounte l’a trouva ? Segur, sara soun ome. Bessai traulavo foro barco e vèn de liuen (car n’i’a ges que siegon nòsti vesin). O bèn un Diéu qu’a prega ‘mé fervour a davala dóu large Cèu, e elo l’aura tóuti li jour. A bèn fa d’ana à l’endavans d’uno ome estrangié, car, certo, fai pas cas di Feacian ilustre e noumbrous que la cercon ! Vaqui ço que dirien ; e acò sarié vergougnous. Bleimariéu, pèr iéu, aquelo que, sènso que soun paire ni sa maire lou sachèsson, anarié souleto au mitan dis ome avans lou jour de si noço. Escoutas dounc ço que vous dise, o Estrangié, pèr avé de moun paire coumpan e lèsto revengudo. Atroubarèn proche dóu camin uno bello pibouliero à Minervo counsacrado. Un sourgènt i’aveno e l’envirouno uno pradarié : aqui i’a lou vergié de moun paire emé sis orto flourido, liuen de la vilo d’uno pourtado de voues. Faudra vous arresta ‘qui un pau de tèms, fin-que fuguèn arribado à la vilo em’ à l’oustau de moun paire. Tre que pensarès que ié sian, alor anas vers la vilo di Feacian e cercas l’oustau de moun paire, lou noble Alcinòu. Es eisa de recounèisse, e ‘n enfant vous ié menarié, car i’a ges d’oustau, encò di Feacian, coume aquèu dóu valènt Alcinòu. Quand sarès intra dins la cour, travessas lèu lou palais pèr arriba jusquo vers ma maire. Es assetado à soun fougau, à la regalido dóu fiò, fielant uno lano pourprado que fai gau de vèire. Es apielado contro uno coulouno emé si femo assetado à soun entour. E proche d’elo i’a l’archibanc ounte moun paire, se ié vèn asseta pèr béure lou vin, parié à-n-un Inmourtau. En passant davans, embrassas li geinoui de ma maire pèr que gauchous, reveguès lèu lou jour de la revengudo, meme estènt liuen mai-que-mai de vosto demoro. Se ma maire dins soun amo, vous vòu de bèn, poudès de segur espera de revèire vòstis ami, e de rintra dins voste oustau bèn basti e la terro de la patrìo.

  Aguènt ansin parla, touquè li miolo de soun fouit lusènt e li miolo leissant lèu li bord dóu flume, landavon couchouso e trapejanto. E Nausicaa bèn engaubiado li menavo emé li guido e lou fouit, pèr que pousquèsson segui d’à pèd Ulisse e li servicialo. Lou soulèu cabussè, quouro arribèron au bouscage sacra de Minervo ; s’arrestè lou divin Ulisse. E alor preguè la fiho dóu magnanime Jupitèr :

   — Escouto-me, fiho indountado de Jupitèr, Mèstre di chavano! Ausisse-me aro, tu que m’as pas ajuda quand lou Diéu que bassaco la terro m’aclapavo. Douno me d’èstre lou bèn-vengu au mitan di Feacian e que me siegon pietadous.

    Ansin mutè en la pregant, e Minervo l’ausiguè, mai se faguè pas vèire, cregnènt l’iro de Netune. Car aquest devié resta terriblamen enmalicia contro lou divin Ulisse jusquo que fugue arriba dins la terro de la patrìo.