CALIPSÒ
Pér
EN PAU RUAT.
L’Aubo salissié dóu lié de l’ilustre Titoun,
pèr adurre la lus is Inmourtau em’ à-n-aquéli que moron. E
li Diéu èron asseta tenènt counsèu; au mitan d’éli i’avié
Jupitèr retrounissènt sus li mount, lou Subre-pouderous. E
Minervo ié fasié remembra li travesso noumbrouso d’Ulisse
; e, doulènto, s’ensouvenié d’éu qu’èro retengu dins li demoro
d’uno Ninfo :
— Noste Paire, Jupitèr, e vàutri, Diéu benura que sèmpre vivès,
aguès cregnènço qu’un rèi porto-bourdoun siegue jamai plus
ni manse ni perdounaire ; mai que liuen de pensa en drechurié,
noun siegue dur emai injuste, se degun s’ensouvèn plus dóu
divin Ulisse entre aquéli qu’an regna en bon paire de famiho.
Or, lou vès-eici que jais, trasènt malamen peno, dins l’isclo
e li demoro de la Ninfo Calipsò, que lou gardo de forço. E
pòu pas tourna dins la terro de la patrìo, car n’a plus ni
barco armejado de rem ni coumpan que lou poscon mena sus l’esquinasso
de la mar. Mai aro volon sagata soun fiéu escari quand vai
tourna dins soun oustau, car aquest a parti pèr saupre de
soun paire vers la divino Pilos e l’ilustro Lacedemouno.
E Jupitèr qu’amoulouno li nive ié respoundeguè :
—Ma fiho, queto paraulo t’a escapa d’entre dènt ? as-ti pas
decida dins toun èime coume dèu tourna Ulisse e se revenja
? Meno emé siuen Telemaque, car pos lou faire, pèr fin que
torne san e siau dins la terro de la patrìo ; e li Calignaire
revendran emé sa barco.
Ansin mutè, pièi diguè à Mercùri, soun fiéu escari :
— Mercùri, tu que siés l’Anounciaire di Diéu, vai-t’en dire
à la Ninfo de la bello como qu’avèn decida lou retour d’Ulisse
e que lou laisse parti. Sènso qu’un Diéu o qu’un mourtau lou
meno, sus d’un radèu amarra ‘mé de cau, soulet e de nouvèu
endoulouira, lou jour vinten s’atrouvara sus la drudo Esquerìo,
terro di Feacian, raco divino. E li Feacian ié faran d’ounour
coume à-n-un Diéu, e lou remandaran sus uno barco dins la
caro terro de la patrìo ; e ié dounaran en abounde l’aram,
l’or emai de vièsti, que n’aurié pas tant rapourta de Troio,
s’avié tourna san e siau, emé sa part dóu bòu. Ansin sa destinado
es de revèire sis ami e de rintra dins soun auto demoro e
dins la terro de la patrìo.
Ansin mutè, e l’Anounciaire, Mataire d’Argus, oubeïguè. E tant-lèu
estaquè sus si pèd de bèlli sandalo d’or inmourtalo que lou
pourtavon sus la mar o sus l’inmenso terro comme l’alenado
dóu vènt. E prenguè tambèn sa bleto pèr embelina lis iue dis
ome o li desclaure quand vòu. Em’ aquelo bleto i man, lou
pouderous Mataire d’Argus, prenènt vòu vers la Pierìo, se
leissè caire de l’Etèr sus mar, e s’abrivè, à ras dis erso,
coume la gabianolo que dins li vàsti gòu de la mar esterlo
acasso lou pèis e plounjo sis gaiàrdis alo dins la grumo salano.
Coume aquelo aucelaio, Mercùri passavo à ras dis erso fougouso.
E
quand fuguè vers l’isclo liuencho, passè de la mar bluio sus
terro, enjusquo à la baumo vasto ounte demouravo la Ninfo
à bello como, et l’atroubè. Un grand fiò brulavo dins lou
fougau, e la sentour dóu cèdre et dóu tuèis abra perfumavon
touto l’isclo. La Ninfo, cantant d’uno claro voues, teissié
la telo em’ un espòu d’or. Uno séuvo verdejanto envóutavo
la baumo, la verno, e la piboulo e l’aut-ciprès redoulènt
mounte l’aucelaio en radant fasien si nis: machoto, rateiròu
e graio de mar jacasso, que de longo s’afanon is erso. Uno
vigno jouino, emé si rasin s’amadurant, enramelavo la baumo
; e quatre riéu d’aigo claro, quouro vesin, quouro en varai,
fasien verdeja de mòlli pradarié d’àpi-bouscas e de vióuleto.
E meme un Inmourtau s’en aprouchant n’en sarié ravi e, dins
soun èime, embelina. L’Anounciaire pouderous, lou Mataire
d’Argus s’aplantè, pièi dins éu aguènt tout remira, rintrè
subran dins la larjo baumo.
E
la Divo preclaro Calipsò lou couneiguè, car li Diéu inmourtau
dis un is àutri se counèisson, meme à se repairon liuen. Mercùri
veguè pas dins la baumo noble Ulisse, car aquest sus la plajo
se lagnavo ; e lou cor crussissènt de senglout e de geme,
badavo la mar en bourroulo, en toumbant de lavàssi de plour.
Mai la Divo preclaro Calipsò, assetado sus d’un trone ufanous,
à Mercùri venguè :
—
Perqué siés vengu vers iéu. Mercùri, emé d’or, ta bleto d’or,
o venerable e car ami qu’ai jamai vist eici ? Digo-me ço que
me vos. Moun cor me dis de plaire se lou pode e se se pòu.
Mai vène en t’óufrigue li douno de l’oste.
Aguènt ansin parla, la Divo dreissè uno taulo tant d’ambròsi,
e sermè lou rouge neitar. E l’Anounciaire, beguè-manjè, e
quand aguè fini e se fuguè countenta l’amo, alor parle à la
Divo :
— Me demandes pèr de que, o Divo, un Diéu, vèn vers tu. Te
respondrai en verita coume lou vos. Jupitèr m’a fa veni contro
moun grat, car mounte es aquèu que voulountous trevarié lou
salant inmense mounte i’a, pas uno vilo d’ome que fagon de
sacrifice o de tuado santo pèr li Diéu; mai es pas permés
à-n-un Diéu d’ana contre lou voulé de Jupitèr, Mèstre di Chavano.
L’on dis que i’a emé tu un ome, lou mai desastra d’aquéli
que se soun batu nòuv-an de tèms entour de la vilo de Priam,
e que lou desen l’aguènt saquejado, mountèron sus si barco
pèr s’entourna. Eli se manquèron envers Minervo qui i’eigrejè
contro, li vènt, lis ausso e la maufourtuno. E tóuti li bràvi
coumpan d’Ulisse periguèron ; éu-meme fuguè jita eici pèr
li vènt e lis erso. Aro Jupitèr te fai dire que lou remandes
vitamen car soun destin es pas que more liuen de sis ami ;
mai que li revegue e que torne dins sa bello demoro e dins
la terro de la patrìo.
Ansin mutè, e la preclaro Calipsò aguè ‘n fernimen ; e ié
respondènt, diguè aquéli paraulo aludo :
— O Diéu, sias pas juste ! Sias li mai jalous di Diéu ! Pourtas
envejo i Divo que sènso engano dormon emé lis ome que se soun
chausido pèr nòvi carin. Ansin quand l’Aubo di det rousen
raubè Ourioun, n’en fuguerias jalous enjusquo que la casto
Artemis dóu trone d’or aguèsse tua de si dóuci matrassino
Ourioun dins Ourtigìo. Ansin quouro Cères de la bello como,
plegant à soun amo, se jougneguè d’amour emè Jasoun dins li
gara, Jupitèr tant lèu l’aguènt sachu l’amatè de soun blanc
pericle. Ansin vuei me pourtas envejo, o Diéu ! de garda emé
iéu un ome mourtau qu’ai sauva, qu’ai recampa soulet sus sa
careno, Jupitèr aguènt fendascla d’un jit de soun pericle
sus la mar souloumbro sa barco. Tóuti si coumpan avien peri,
e lou vènt e lis erso l’avien jita eici. E iéu l’amère e lou
recatère, e vouliéu lou rèndre Inmourtau e lou metre à l’abri
dóu vieiounge. Mai n’es pas permés is àutri Diéu d’ana contro
lou voulé de Jupitèr, Mèstre di Chavano. Vòu qu’Ulisse barrule
mai sus la mar ersejado, vague ! Mai lou remandarai pas d’esperiéu,
car n’ai pas de barco armejado de rem, ni de coumpan que lou
menarien sus l’esquinasso de la mar. Ié dirai voulountié,
i’escoundrai rèn de ço que fau que fague pèr s’agandi vers
la terro de la patrìo.
E l’Anounciaire ié respoundeguè tant-lèu :
— Remando-lou d’aro, pèr te gara de l’iro de Jupitèr e pèr
que noun s’enfioco pas contro tu dins l’aveni.
Aguènt
ansin parla, lou pouderous Mataire d’Argus prenguè vòu ; e
la noblo Ninfo, aguènt reçaupu l’ordre de Jupitèr anè vers
lou generous Ulisse. E lou trouvè asseta sus la ribo ; e jamai
sis iue s’atarissien, e sa pauro vido s’abenavo de gouissa
dins la desiranço
dóu retour ; car la Ninfo, éu n’avié ges d’amour pèr elo.
Certo, la niue, dourmié luerdre dins la baumo coufudo, sènso
uno envejo, proche d’aquelo que lou voulié ; mai lou jour,
asseta sus li roucas de la ribo, s’estrassavo lou cor de ploura,
de gouissa e se doulouira; e badavo la mar esterlo, en toumbant
de lavàssi de plour.
E la Divo preclaro, s’aflatant d’éu, ié diguè :
— Malurous, te descounsoularas pas mai de tèms eici ; abenes
plus ta vido, car léu te vòu remanda. Emé de gros aubre que
toumbaras, vas faire un large radèu e dessus ié quiharas un
banc releva pèr te pourta sus la mar souloumbro. Te ié metrai
de pan, d’aigo e de roujo tencho pèr countenta ta fam e ta
se ; te dounarai de vièsti, e te farai boufa un vènt en favour
pèr qu’arribes san e siau dins la terro de la patrìo, se lou
volon ansin li Diéu que demoron dins lou large Cèu : pèr l’èime
e la sagesso an mai de poudé que iéu.
Ansin mutè, e lou paciènt e divin Ulisse aguè ‘n fernimen
e ié diguè en paraulo aludo :
—
De segur as uno autro idèio, o Divo, que ma despartido ; car
me dises de passa sus un radèu li gràndis erso de la mar rabastouso
e porto-esfrai, que tout-bèu-just la passon li barco assegurado
e couchouso se chalant dins l’alen de Jupitèr. Mountarai pas,
coume lou vos, sus un radèu, franc que me jures lou grand
sarramen di Diéu qu’alestisses pas moun malur ni ma rouino.
Ansin mutè, e la preclaro Calipsò riguè ; pièi lou flatè de
si man, e ié respoundeguè :
— Certo siés messourguié e fin quand pènses e parles ansin
: — Que la Terro lou sache, emai lou sache lou large Cèu soubeiran,
e que l’aigo soutrano de l’Estis lou sache ! acò ‘s lou plus
mau-trasènt e lou mai grèu juramen di Diéu benura, e que tóuti
lou sachon, que noun alestisse ni toun malur nimai ta rouino.
T’ai óufert e t’ai douna pèr counsèu ço que iéu-memo assajariéu,
se lou besoun me ié fourçavo. Moun èime es juste e dins moun
pitre moun cor n’es pas de ferre, mai pietadous.
Aguènt ansin parla la Divo preclaro ié passè davans à la lèsto
; éu anavo sus si piado, e tóuti dous arribèron à la baumo
coufudo. Lou divin Ulisse s’assetè sus lou sèti de mounte
Mercùri venié de s’auboura, e la Ninfo meteguè davans éu li
mèisse que lis ome mourtau manjon e bèvon. Elo-memo s’assetè
contro éu e li servicialo ié meteguèron davans l’ambròsi e
lou neitar. E tóuti dous mandavon li man vers li mèisse davans
éli. E quand se fuguèron leva la fam e la set, la Divo preclaro
coumencè de parla :
— Fiéu divin de Laerte, industrious Ulisse, ansin vos tourna
vers toun oustau e dins la bono terro de la patrìo. Pamens
gardo-te ma salut. Se sabies dins toun èime quant de mau es
toun destin de subi davans que siegues sus la terro de la
patrìo, segur restaries eici ‘mé iéu, dins aquest repaire,
emai agues fantasié de ta femo que tóuti li jour regrètes,
e jamai mouriries. Certo me fau glòri qu’elo me passe ni en
béuta nimai en esperit, car li mourtalenco podon pas lucha
emé lis Inmourtalo pèr la béuta.
E l’avisa Ulisse ié respoundènt, parlè coume eiçò :
— Divo venerablo, prèngues pas malìcio contro iéu d’acò. Sabe
que la sajo Penelopo t’arribo pas à l’anco ni pèr la bèuta
ni pèr lou parage. Es uno mourtalenco, e tu couneitras pas
lou vieiounge : pamens vole e coubeseje chasque jour lou moumen
de la revengudo, quouro gagnarai moun oustau. Se quauque Diéu
m’aclapo encaro de mau sus la mar souloumbro, iéu li subirai
d’un cor paciènt. Deja ai bèn rebouli sus lis erso de la mar
e dins la batèsto ; basto vengon, se lou fau, de mau nouvèu
!
Ansin mutè ; e lou Soulèu cabussè, e venguè l’ahour. Tóuti
dous se recampèron dins lou founs de la baumo coufudo e s’enjuièron
d’amour, coucha ensèn. E quouro l’Aubo di det rousen, matiniero,
pareiguè, tant-lèu Ulisse meteguè soun jargau emé sa flassado,
e la Ninfo s’atapè d’uno grando raubo blanco, linjo e courouso
; s’enviroutè la taio dins uno bello cencho d’or, e se meteguè
sus la tèsto uno plecho. Enfin, preparant la partènço dóu
generous Ulisse, ié baiè uno grando destrau d’aram à dous
tai, bèn à man emé soun bèl enfust d’óulivié. Ié dounè pièi
un taio-founs amoula. E lou menè à l’autre bout de l’isclo,
mounte creissien de gros aubras, verno, piboulo e pinastre
que mounton enjusqu’au Cèu e qu’uno fes eissu floton lou mai
lóugié. E i’aguènt fa vèire lou rode mounte aquelo aubraio
creissien, la Divo preclaro tournè mai dins soun repaire.
E tant-lèu Ulisse toumbè lis aubre e se despachè dins soun
travai. N’en toumbè vint que desbranquè, escarriguè, tirè
au courdèu. Dóu tèms, la Divo ilustro Calipsò i’aduguè de
taraire; éu trauquè li bos e li jountè ‘mé de caviho e de
cau. Lou radèu qu’Ulisse fasié èro grand coume la calo d’uno
sicellando facho pèr un bon oubrié. E ié faguè ‘n paiòu emé
de post espesso. Coupé ‘n mast e i’amarrè l’anteno. Pièi faguè
l’empento em’ uno cledo de vergan pèr que tèngue còp à la
ressago dis erso ; pièi carguè la saurro à mouloun. D’aquèu
tèms la Divo preclaro aduguè de telo pèr li velo ; éu, bèn
engaubia, li faguè, pièi li amarrè is anteno emé d’aufo. Pièi
em’ un aigre, butè lou radèu à la vasto mar. Lou jour quatren
tout lou travai èro fa ; e lou cinquen la divino Calipsò lou
leissè parti de l’isclo, l’aguènt fa bagna e cubert de vièsti
redoulènt. La Divo meteguè sus lou radèu un ouire de negro
tencho em’ un ouire mai grand, plen d’aigo ; pièi ié dounè
dins uno biasso de viéure tant-que, pèr se restaura, e ié
faguè espira un vènt dous e manejatiéu.
Lou divin Ulisse, gauchous, larguè li velo
à l’auro en favour. S’estènt asseta à l’empento, gouvernavo
adrechamen, sènso que la som cluque si parpello. E countemplavo
li Pouciniero e lou Bouié que trecoulavo e l’Ourso, que tambèn
ié dison lou Càrri e que viro sus plaço en badant lis Ensigne,
e souleto toco pas lis aigo de l’Oucean. La Divo preclaro
i’avié di de navega en leissant à l’orso. E dès-e-sèt jour
de tèms faguè routo sus la mar, e lou dès-e-vuechen se veguèron
li mount abouscassi de la terro di Feacian. Aquelo terro èro
procho, e ié semblavo coume un blouquié sus la mar souloumbro.
Mai lou Poutènt que bassaco la terro tournavo dóu païs dis
Etioupian, e d’aut di Montagno de Soulime, éu veguè liuen
Ulisse travessant la mar; soun cor s’escaufè, vióulent, e,
cabessejant, se diguè dins éu :
— O Diéu ! Lis Inmourtau an decida quicon mai pèr Ulisse dóu
tèms qu’ère vers lis Etioupian. Veici que vai èstre à la terro
di Feacian mounte es marca que déu roumpre la longo cadeno
di mau que l’aclapon. Mai ai idèio que n’aura encaro à passa.
Aguènt parla ‘nsin, amoulounè li nive, eigrejè la mar.
Sesiguè de si man lou foume e descabestrè la broufounié
de tóuti li vènt. Agaloupè de nive la terro emai la mar, e
la niue se rounsè dóu cèu. Lou Levantas emé l’Autan se meteguèron
à boufa emé lou Labé furious e la rudo Tremountano, qu’aubouravon
li gràndis erso. E Ulisse, si geinoui s’ablasiguèron e soun
paure cor s’esclapè, e se diguè, lagna, dins soun èime generous
:
— Ah ! paure de iéu ! De que m’arribo mai ! La Divo m’aura
pas menti, n’ai pòu, quand me disié que n’en passariéu encaro
proun, de mal-auvàri, avans d’abourda la terro de la patrìo.
Certo veici que se coumplisson si paraulo. De quéti nivoulas
Jupitèr encourouno lou large Cèu ! La mar s’eigrejo, l’auragan
emé tóuti si vènt soun descabestra, e veici que fau moun artimo.
Tres e quatre fes bèn-astra, li Gré qu’antan soun mort davans
la grando Troio pèr plaire i gent d’Atriéu ! M’aguèsson fa
subi moun destin, li Diéu ! Fuguèsse mort lou jour que li
Trouian m’envirounavon de si lanço d’aram entour dóu cadabre
d’Achile ! Alor aurien fa mi funeraio e li Gré m’ aurien rendu
glòri. Aro noun destin es de subi la malo mort !
Ansin mutè. Uno erso, auto à faire pòu, se rounsant sur éu,
virè dessus dessouto lou radèu. Ulisse fuguè empourta e l’empento
ié fuguè derrabado dins li man. E ‘no afrouso, broufounié
de tóuti li vènt en bourroulo coupè l’aubre pèr lou mitan
; e l’anteno emé la velo fuguèron empourtado dins la mar.
Ulisse restè long-tèms souto aigo, noun poudènt reveni dessus,
pèr la rabino dis ausso. Enfin subroundè, mai li vièsti que
la divino Calipsò i’avié baia èron enlourdi, e bóumiguè l’aigo
salado e la grumo regoulavo de sa tèsto. Mai, bèn qu’adoulenti,
óublidè pas lou radèu, e, nedant ‘mé vigourié à travès dis
oundo, lou reprenguè e s’escapant de la mort, s’assetè. E
li gràndis erso folo empourtavon lou radèu d’eici d’eila coume
l’Aguieloun d’autouno coucho pèr li plano li fueio seco, li
aurado butavon d’un bord e d’autre lou radèu sus la mar. E
se lou fasien passa, quouro lou Levantas au Labé pèr que l’entirèsse,
quouro l’Autan à la Tremountano.
E la chato de Càdmus, Inò di bèu taloun, antan l’uno di mourtalenco,
lou veguè. Aro ié dison la blanco Léucoutèio, e partejo l’ounour
di Diéu dins lis oundo marino. Prenguè en pieta Ulisse barrula
e ablasiga de doulour. Elo, subroundè sus lou toumple, coume
fai la fóuco, e se pausant sus lou radèu, diguè à-n-Ulisse :
— Paure tu ! Perqué Netune que bassaco la terro es ti
tant malamen atissa contro tu pèr que t’aclape d’aquel malastre
? Mai te perdra pas, emai lou vogue. Fai ço que te vau dire,
car m’as l’èr de pas manca d’engèni. Aguènt quita ti vièsti,
laisso lou radèu i vènt e nado emé la forço de ti bras enjusquo
à la terro di Feacian, mounte deves avé toun sauvamen. Pren
aquelo plecho inmourtalo, espandisse-la sus toun piés ; e
cregnigues plus ni lou mau ni la mort. Quand auras pres la
ribo emé ti man, la jitaras liuen dins la
mar souloumbro, en te revirant.
Aguènt ansin parla, la Divo ié dounè la plecho ; pièi cabussé
dins la mar en broufounié, coume fai la fóuco, e l’erso negro
la curbigué. Mai lou paciènt e divin Ulisse balançavo, e diguè
en eissejant dins soun èime generous :
— Ai las ! ai cregnènço qu’un dis Inmourtau ourdiguè mai uno
ruso contro iéu en me disènt de me jita dóu radèu. I’oubeïrai
pas eisa, qu’aquelo terro que dis èstre de sauvacioun es encaro
liuencho ; mai ansin farai qu’acò me parèis lou mai sena : tant
qu’aquéli post tendran ensen emé li cau, istarai dessus e
subirai moun mau en paciènci ; mai tre que la mar aura esclapa
lou radèu, alor nadarai, car poudrai ren faire miés.
Dóu tèms que perpensavo ansin dins soun èime e dins soun cor,
Netune que bassaco la terro aubourè uno ausso inmenso à faire
pòu, lourdasso e n-auto, e la traguè dessus Ulisse. La mar
escavertè li lòngui post coume un gros vènt escampiho d’eici
d’eila un mouloun de paio seco Ulisse n’escambarlè uno, coume
un chivau qu’aurié mena, pièi quitè li vièsti que la divino
Calipsò i’avié semoundu, e tant-lèu espandiguè sus soun piés
la plecho de la blanco Léucoutèio ; pièi s’alargant sus la
mar, durbiguè li bras pèr nada. E lou Poutènt que bassaco
la terro lou veguè e, cabessejant, se diguè dins éu :
— Vai ! reboulisse encaro de milo mau, barrulo sus mar, enjusquo
que vengues sus la terro d’aquélis ome nourrit de Jupiter.
Crese que te trufaras plus de moun casti.
Aguènt parla ‘nsin, pougniguè si chivau à bèlli creniero,
e venguè en Aiga, mounte soun si demoro ilustro.
Mai Minervo, fiho de Jupitèr, aguè d’àutri pensado. Derroumpeguè
la courso di vènt, e i’ourdounè de bauca e de s’endourmi.
Amoudè soulamen la precipitouso Tremountano, e refrenè lis
erso, jusquo que lou divin Ulisse s’estènt escapa dóu mau-destin
e de la mort, se fuguè mescla emé li Feacian abile dins li
travai de marinage.
Dous jour e dos niue, Ulisse barrulè pèr lis oundado, sourno
e soun cor vegue souvènt la mort. Mai quand l’Aubo à bello
como aduguè lou jour tresen, lou vènt moulè, e lou tèms revenguè
siau ; s’aubourant sus la mar, emé fogo agachè e veguè la
terro touto procho. De meme, quand la vido desirado d’un paire
es rendudo à sis enfant : long-tèms es esta lou jouguet d’un
Diéu avers, long-tèms a subi la malandro, mai enfin li Diéu
l’an fa deliéure dóu mau; ansin apareiguèron alegrant à-n-Ulisse
la terro e lou bouscage. Éu
nadavo, fasènt esfors pèr touca di pèd aquelo terro. N’èro
liuen d’uno pourtado de la voues e entendiguè lou brut de
la mar sus li roucas. Li gròssis ausso se venien roumpre contro
la coustiero arabrouso, e tout èro acata souto la grumo marino.
I’avié ni port, ni
calanco pèr li barco, e lou ribeirès èro tout agarrussi d’estèu
‘mé de roucas.
Alor Ulisse, si geinoui s’ablasiguèron, soun cor s’esclapè,
e, gouissant, se diguè dins soun èime generous :
— Ai las ! Jupitèr m’a douna de vèire uno terro qu’esperave
plus. Siéu vengu eici, aguènt seia lis oundo, e sabe plus
coume m’ensourti de la mar founso. De roucas s’aubouron pounchu,
lis erso aferounido gumon de tout caire, e la coustiero es
escabrouso. La mar prefoundo es aqui, e pode pas touca dóu
pèd en liò, nimai escapa lou malan; bessai uno grando erso
me vai empega contro aquéli roucas, e tóuti mis esperro serviran
de rèn. Se nade encaro pèr trouva autro part uno plajo tabussado
pèr l’oundo o bèn un port, ai pòu que la broufounié me prenguè
mai e me rejitè, maugrat mi geme, vers l’auto mar peissouniero
; o meme qu’un Diéu me doune à-n-un pèis-feran, d’aquéli que
la preclaro Anfitrito abaris à mouloun. Es que sabe de quant
lou Poutènt que bassaco la terro es amali contro iéu.
Dóu tèms que perpensavo ansin dins soun èime
e dins soun cor, uno erso demasiado lou pourtè vers la coustiero
ribassudo e se ié sarié estrassa la péu e roumpu lis os, se
Minervo, la Divesso dis iue glas, noun l’aguèsse ispira.
Empourta vers la roco, de si dos man la sesiguè e l’embrassè
tout gouissant jusquo que l’erso demasiado ague passa, e ansin
se n’escapè ; mai la reboucado se rounsant sus éu lou bacelè,
pièi l’empourtè mai dins la mar. Coume li peireto reston à
mouloun arrapado dins lis arpo boutisso d’un poupre derraba
de soun abri, la pèu de si man forto s’èro estrassado au roucas
e l’erso larjo lou curbiguè. Aqui lou malurous Ulisse aurié
peri à la fin, mau-grat la destinado, se noun l’aguèsse, Minervo
bèn ispira. Revenguè à flot, e travessant lis ausso que lou
butavon vers la ribo, nadè, gachant la terro se veirié pas
en quauque rode uno plajo tabussado pèr l’oundo, o bèn un
port. E quand fuguè arriba, en nadant, vers lou gras d’un
bèu flume, veguè qu’aquèu rode èro tras-que bon e bèn abrita
dóu vènt pèr de roco pariero. Regachè lou cours dóu flume
e dins sous èime diguè en pregaio :
— Ause-me, o Rèi, quau que siegues ! Vène vers tu en te pregant
arderous, e fugissènt foro mar l’iro de Netune. Aquèu que
vèn, barrulaire, es sacra pèr li Diéu inmourtau e pèr lis
ome. Siéu coume éu, aro, en abourant toun cours, car vène
vers tu après avé rebouli mai-que-mai. Agués pieta, o Rèi!
Car me fau glòri d’èstre toun suplicant.
Ansin mutè ; e lou flume s’ameisè, retenènt soun cours e lis
erso ; se fuguè siau davans Ulisse e l’aculiguè dins soun gras.
Si geinoui e si bras garru èron ablasiga e soun paure cor
èro esclapa pèr la mar. Tout soun cadabre èro gounfle e l’aigo-sau
emplissié sa bouco e si narro : desalena e desparaula, jasié
sènso voio, e ‘n grèu lassige l’amalugavo. Mai aguènt représ
alen e recoubra l’èime destaquè la plecho de la Divo e la
jitè dins lou Flume que l’empourtè dins la mar, e Inò tant-lèu
la sesiguè de si bèlli man. Alor Ulisse s’aliuenchant
dóu Flume, s’ajassè dins li mato de jounc. E beisè la terro
e diguè, en eissejant, dins soun èime generous :
— Ai las ! De que va mai m’arriba e de que vau mai soufri,
se passe la niue à la risco dins lou flume ? Ai pòu que la
marrido fresquiero e la bagnaduro dóu matin fenigon de uhym’afebli.
Lou flume, lou matin, aleno un èr viéu. S’escalave l’auturo,
vers aquest bos que fai oumbro: m’endourmiriéu souto lis aubrage
espés e la douço som m’agantarié, se la fre ni lou lassige
me la lèvon pas. Mai quau saup se sarai pas la predo di bèstio
fèro.
Aguènt ansin tira soun plan, viguè qu’acò èro encaro lou meiour
e se gandiguè lèu vers lou bos que se capitavo sus l’auturo,
proche de la coustiero. E veguè dous aubrihoun entre-mescla,
l’un qu’èro un óulivastre e l’autre un óulivié. Aqui ni la
forco dóu vènt mouisse, ni lou soulèu dardaiant, ni la pluejo
noun podien trepana, talamen la ramo n’èro entremesclado e
fougouso. Ulisse se i’ajassè quand i’aguè amoulouna uno espesso
lichiero de fueio, tant en abounde qu’ùni dous o tres ome
se ié sarien agroumouli dins d’ivèr li mai reguergue. E lou
paciènt e divin Ulisse, countèn de vèire aquèu lié, se ié
couchè dedins, e s’atapè dins l’abounde di fueio. Coume un
pastre au fin bout d’un coussou mounte a ges de vesin, acato
soun recaliéu dins lou cèndre negre, e d’aquèu biais gardo
lou grèu dóu fiò, pèr pas l’ana querre en liò mai, ansin souto
lou fuiun Ulisse èro escoundu. E Minervo espargiguè la som
sus sis iue, e barrè si parpello pèr que se repausèsse lèu
de si rude trebau.
|
